Tushunchalari. Qattiq jism

13-MAVZU. Sathdagi hodisalar. Sorbtsiya, adsorbtsiya, absorbtsiya, xemosorbtsiya tushunchalari. Qattiq jism sirtidagi adsorbtsiya. Adsorbtsion
tenglamalar


Rеja

1. 
   Satx enеrgiyasi
   
2. 
   Sathdagi hodisalar: a) absorbtsiya
   

b) adsortsiya
v) xеmosorbtsiya
g) kapillyarkondеnsatsiya

3. 
   Suyuqlik sathidagi adsorbtsiya
   
4. 
   Qattiq jism sathidagi adsorbtsiya
   
5. 
   Elеktrolitlar adsorbtsiyasi
   

O`quv mashg`ulotining maqsadi: Sathlar chеgarasida sodir bo`ladigan jarayonlar to`g`risidagi bilimlarini shakllantirish va ularning farmatsiyadagi ahamiyatini tushuntirish

Adabiyotlar:

1. 
   Evstratova K.I. va b. Fizicheskaya i kolloidnaya ximiya. M., Vыsshaya shkola, 1990.
   
2. 
   Ershov YU.A. va b. Obщaya ximiya. Biofizicheskaya ximiya. Ximiya biogennыx elementov. M., Vыsshaya shkola, 1993.
   
3. 
   Floqo’nco’ A.T., Attwood D. Physicocho’mical Pqinciplo’s of Phaqmacy. - Macmillan, 1988. - 485 p.
   
4. 
   Basic Physical Cho’mistqy. Walto’q J. Mooqo’. -London.1982.-711p.
   
5. 
   Daniels Olberti. Fizicheskaya ximiya. M., Mir, 1978.
   
6. 
   Krasovskiy I.V., Vayl E.I., Bozuglыy V.D.. Fizicheskaya i kolloidnaya ximiya. Kiev, Vыsshaya shkola, 1983.
   
7. 
   Raximov X.R. Fizik kimyo. Tashkent, 1978.
   

Satxdagi xodisalar

Kolloid sistemalarning muxim xossasi - ularni ichki satxining nixoyatda katta bo’lishidir. Bu esa ularning dispersligiga bog’liq. Masalan, tomonlari 1sm bo’lgan kub shaklidagi moddaning satxi 6sm² bo’lsa, uni kolloid zarrachasi (10nm gacha) maydalasak, umumiy satxi 610⁶ sm yoki 600 m² bo’lgan, 10¹⁸ ta zarracha xosil bo’ladi. Mana bu ulkan maydon (satx) kolloid xolatni o’ziga xosligini, aloxidaligini belgilab beradi. Fiziologiyadan ma’lumki inson 1 minutda o’rtacha 1l kislorod yutadi. YUtish o’pkada alveolalarda sodir bo’ladi. Alveolalar juda mayda pufakchalar bo’lib, ularni ichi xavo bilan to’lgan bo’ladi, atrofi esa yupqa suyuqlik pardasi bilan o’ralgan va u juda mayda kapillyar qon tomirlari bilan tutashadi. Alveolalar soni yuz million atrofida bo’lib, ularning umumiy satxi 90 m² dan ortiqdir (voleybol maydonining yarmi) va
inson tanasi satxidan 250 marta kattadir. Boshqa misol qonda erigan kislorod bog’lanib butun organizmga qondagi qizil qon tanachalari-eritrotsitlar orqali tarqaladi. Eritrotsitlar soni (inson qonidagi) 27 trillion atrofida va satxi 3200 m², ya’ni futbol maydoniga teng. Alveolalar va eritrotsitlar satxini nixoyatda katta bo’lishi organizm shuncha kislorodni qayta ishlashga imkon beradi. Kolloid sistema doimo geterogen bo’ladi va kamida 2ta fazadan tashkil topadi.
Bu fazalardan biri maydalangan bo’lishi shart. U dispers faza deyiladi. Dispers faza tarqalgan muxit dispers muxit deyiladi.
Dispers fazani maydalanganligi, dispersligi dispers sistemaga maxsus-xossa namoyon qiladi. Bu birinchi galda dispers faza va dispers muxit orasidagi satxni kattalashishi bilan bog’liqdir.