Turkmen dilinin

tersin 

(regressiw) 

akkomodasiýadyr. 

Meselem: 

saýlow 

(orf.  saýlaw), 

aýlow 

(orf.  aýlaw), 

giýöw 

(orf.  giýew),  kesöwi  (orf. 

kesewi) we ş.m.

Çekimli sesleriň çekimsiz seslere uýgunlaşmasy

Türkmen dilinde  çekimli  sesleriň 

w 

sesine uýgunlaşmasy örän giň ýaýran 

hadysa.

W  çekimsiziniň  yz  ýanyndan  gelen  çekimliniň  dodaklandyrylyp 

aýdylyşy: 

arwuly 

(orf.  awyly), 

arwundurmok 

(orf.  awundyrmak), 

ma:wut

 

(orf. mawut), 

ga:wun 

(orf. gawun), 

tapa:wut 

(orf. tapawut)...

W  çekimsizine  onuň  öň  ýanyndan  gelen  çekimliniň  uýgunlaşyp  gelşi: 

bedöw 

(orf.  bedew), 

ga:bow 

(orf.  gabaw), 

daýow 

(orf.daýaw), 

kesöw 

(orf. 

kesew), 

derňöw 

(orf. derňew), 

germöw 

(orf. germew).

W  çekimsiziniň  öňünden  gelen  gysga  çekimli-de,  yzyndan  gelen  gysga 

çekimli-de  dodaklandyrylyp  aýdylýar. Meselem: 

ýalmowuz 

(orf.  ýalmawuz), 

şarlowuk 

(orf.  şarlawuk), 

Garabeköwül 

(orf.  Garabekewül), 

bedewümiz 

(orf. 

bedewimiz)...

Çekimlileriň 

w 

çekimsizine  uýgunlaşmasy  babatda  häzirki  türkmen 

orfografiýasynda  birlik  saklanmaýar.  Giň  çekimlileriň  uýgunlaşmasy  ýazuwda 

görkezilmeýär. 

Derwözö,  saýlow,  derňöw,  gurok 

aýdylsa-da, 

derweze,

 

saýlaw,  derňew,  gurak..

.  ýaly ýazylýar.  Emma gysga aýdylýan  dar  çekimliler 

ýapyk  bogunlarda 

w 

çekimsizine  uýgunlaşdyrylyp, 

gazuw,  çyzuw,  atuw,

 

hyjuw, tapawut, geýnüwli, satuw, 

awunm ak...ýaly  ýazylýarlar.

Türkmen  diliniň  şiwelerinde  giň  çekimlileriň  dilorta  süýkeş  ý  sesine 

uýgunlaşmasyna-da  duş  gelinýär.  Soňlary 

a, e 

çekimlilerine  gutaran  işliklere

-ýar/-ýär 

goşulmasy goşulanda,  ý  sesiniň öňündäki  çekimli  galyş  taýdan 

üýtgäp,