Turkmen dilinin

a:t-at,  o:t -  ot,  gu:rt -   gurt,  gy:z -   gyz,  ö:t -  öt,

 

pi:I -  pil, sü:ri -  süri..). 

E  fonemasynyň  uzyn,  ä:  fonemasynyň  bolsa  gysga 

jübüti  ýok.  Olaryň 

ter 

we 

tä:r 

sözlerindäki  ýaly  diňe  uzyn  we  diňe  gysga 

aýdylýan  gömüşleri  fonemadyr.

Uzyn  aýdylýan  çekimli  fonemalar  türkmen  dilinde  asyl  sözleriň  diňe 

birinji  bogunlarynda  gelýärler.  Şoňa  görä-de  olara 

asyl  etimologik  uzynlyk

 

diýilýär.

Ta:ry:h,  kita;p,  mesji:t,  ta:ly:p,  edebiýa:t,  ka:nu:n,huku:k,  emma:,

 

wepa(a);  a:ba:t,  di:wa:r,  zi:ba,  zena:n,  (p):  raýo:n,  depo:  ,  gramma:tika,

 

telewi:zor,  roma:n,  poe:ma, fone:ma, sinta:ksis,  stadio:n  (r)... 

ýaly  alynma 

sözlerde  duşýan  uzyn  çekimlileri-de  asyl  uzynlyk  hasaplamak  bolar.

Gadyya  türki 

asyl  uzyn  çekimliler  häzirki  türki 

dillerinden  diňe 

türkmen  we  ýakut  dillerinde  oňat  saklanypdyr,  olar beýleki  türki  dillerde 

doly  ýa-da  kem-käsleýin  ýitirilipdir.  Asyl uzyn çekimlileriň  türkmen  dilinde 

hem  käbir  sözlerde  duýulýar. (Deňeşdiriň: