Turkmen dilinin

Türkmen  diliniň  çekimsiz  sesleriň  fonema  düzümi  hakdaky

 

garaýyşlar. 

Many  tapawutlandyrmaga  ukyply  çekimsiz  fonemalarymyzyň 

sany  hakda-da  dürli  garaýyşlar  dowam  edip  gelýär.  Mysal  üçin  A.  P. 

Poseluýewskiý 

f  

çekimsizini  aýratyn  fonema  hasaplamandyr.  Dilardy  yzky 

kentlewükde  döreýän 

k t-g t 

hem-de  inçe  çekimliler  bilen  ulanylýan 

k  , g

 

sesini,  dilardy  yzky  kentlewük 

h 

sesi  bilen  damak 

h 

sesini  aýry-aýry 

fonemalar  hasap  edipdir.

Dilardy  zarply 

gi>, 

inçe  çekimliler  bilen  ulanylýan  zarply  g_  hem-de 

süýkeş  aýdylýan  gT>,  g  seslerini  aýratyn  fonemalar  hasaplap,  türkmen  edebi 

diliniň  çekimsiz  fonemalarynyň sanyny  25-e  ýetiripdir.

H. 

A. Maşakowyň  pikiriçe,  edebi  dilimizde  22  sany  çekimsiz  fonema 

bar  (Seret:  Maşakow  H.  A.  Türkmen 

diliniň  çekisiz 

sesleriniň 

fonema 

sostawy. Aşgabat,  1975, 30 sah.).

A.  Nurmuhammedow  bilen  S.  Kürenow  eksperimental  derňewlere 

esaslanyp,  türkmen  silinde  ala-alla,  mola-molla,  ana-anna,  aňal-aňňal,  küre- 

kürre...  sözlerindäki  ýaly  many  tapawutlandyrmaga  ukyply  gysga  hem 

häzirki  orfografiýamyzda  goşalandyrylyp  ýazylan  uzyn  11, nn, ňň, rr  seslerini 

aýry-aýry  fonema  hasaplaýar.

Türkmen  dilçileriniň  aglabasy  häzirki  edebi  dilimizde  b,  ç, d, f,  g, h,  i, 

ž. k, 1. m, n, ň, p, r.  s,  s, t, w, ý, z  harplary  bilen  ýazylýan  21  sany  çekimsiz 

fonemanyň  bardygyny  belleýärler.

Häzirlikçe  türkmen  edebi  diliniň  çekimsiz  sesleriniň  fonema  düzümi 

hakda  gutamykly  netijä  gelnenok  (seret:  M.  Hudaýgulyýew.  Häzirki  zaman 

türkmen  dili.Fonetika. Aşgabat  1992, 50, 52sah).