Turkmen dilinin

ÇEKIMSIZ  FONEMALAR, OLARYŇ AÝRATYNLYKLARY

 

WE  TOPARLARA BÖLÜNIŞI

Çekimsizler 

diňe 

galmagaldan 

ýa-da 

galmagal 

bilen 

owazyň 

goşulmagyndan  döreýän  seslerdir.  Düzüminde 

galmagalyň  bardygy,  başga 

sesleri  daşyna  çekip  bilmeýändigi,  bogun  döretmäge  ukypsyzdygy  bilen 

çekimsiz  sesler  çekimlilerden  düýpli  tapawutlanýarlar.  Eger  çekimli  sesler 

agyz  boşlugyndan  päsgelçiliksiz  çykyp 

gidýän  bolsa,  çekimsiz  sesler 

aýdylanda  owaz  perdesine  degip  ýa-da  degmän  gaýdan  howa  akymy  agyz 

boşlugynda 

dürli 

hili  päsgelçilige 

sezewar 

bolýar.  Dilimiziň 

we 

dodaklarymyzyň 

döredýän  päsgelçiliklerinden 

emele 

gelýän 

galmagal 

gulagymyza  çekimsiz  ses  bolup eşidilýär.

Eger  çekimlileriň  esasy  artikulýasiýasy  owaz  perdesinde  bolsa, 

çekimsiz  sesleriň  esasy  artikulýasiýasy  dodaklarda  we  diliň  ujunyň, 

ortasynyň, artky  böleginiň  agyz  boşlugyndaky  galtaşýan  ýerlerindedir.