Turkiy filologiyaga kirish fanidan maruza matni

Kul  tigin  bitigi.    Ikkinchi  turk  xoqonligining  shahzodasi  (tigin)  Kul  tigin 

sharafiga  732  yilda  o‘rnatilgan  qabrtosh.  Yodgorlik  Mo‘g‘ulistonning  Urxun 

daryosining bo‘yidan topilgan. Bitigtosh matnini Yo‘llug‘ tigin yozgan. 

Bilga  xoqon  bitigi.  Ikkinchi  turk  xoqonligining  podshohi  Bilga  xoqon 

xotirasiga atab 735 yili tiklangan yodgorlik toshi.  

Ushbu  bitigtosh  ham  Mo‘g‘ulistonning  Urxun  daryosi  yaqinidan  topilgan. 

Xotira bitigining muallifi Yo‘llig‘ tigin. 

To‘nyuquq  bitigi.  Ikkinchi  turk  xoqonligining  bosh  vaziri  To‘nyuquqqa 

bag‘ishlab o‘rnatilgan ikki toshdan iborat toshbitig. Tiklangan davri aniq emas. 

Turkshunoslar  yodgorlik  712  –  734  yillar  oralig‘ida  bitilgan  deb  qarashadi. 

Bitigtosh  matnini  To‘nyuquqning  o‘zi  yozgan.  62  qatorli  mangutosh 

Mo‘g‘ulistondan topilgan. 

Kulicho‘r bitigi.  Ushbu bitigtosh ham Mo‘g‘ulistondan topilgan. Kulicho‘r 

sharafiga tiklangan. U “cho‘r” unvoniga qaraganda ikkinchi turk xoqonligining 

davlat arboblaridan bo‘lgan.  

Yenisey  bitigtoshlari.  Turkshunoslikda  yenisey  bitiglari  oti  bilan 

atalayotgan  bitigtoshlar  Oltoy,  Sibir  va  Yenisey  havzasi  tevaragidan  topilgan. 

Ular  qabrtosh  va  qoyatoshlarga  bitilgan  juda  ko‘p  sonli  kichik  matnlardan 

iborat.