Turizmda axborot texnologiyalari

2.1. Axborot va ma’lumotlarning tavsifi
Axborot tushunchasining har xil tahlili informatika fanining 
muammolaridan biridir. Ushbu hoi axborot bilan xabar va ma’lu­
mot tushunchalarining chalkashligidadir. Xabar - axborot tashuv- 
chida aks ettirilgan biron-bir matndir. Axborot tashuvchi - axbo- 
rotni 
o‘zida saqlashga mo‘ljallangan obyekt. Ushbu tushunchalami 
farqlash uchun quyidagi misolni keltiramiz, masalan, telefon orqali 
sizga 
xabar keldi: “Turizm fanidan ochiq darsga taklif qilinasiz”. 
Ushbu xabar axborotga aylanadi, agarda ushbu xabami eshitsak, 
tushunsak 
va biz ma’lum bir tadbirlami amalga oshirsak. Boshqa 
hollaxda 
u xabarligicha qoladi, chunki xabami qabul qilib olgan 
iste’molchida hech qanday o‘zgarishlar ro‘y bermadi.
Shundan kelib chiqqan holda quyidagi ta’rifni uchratsa bo‘ladi, 
axborot 
- bu olamdagi butun borliq, unda ro‘y beradigan hodisalar 
va 
jarayonlar haqidagi xabar va ma’lumotlardir.
Axborot so‘zi arabcha “axbor” so‘zidan olingan bo‘lib, lug‘atiy 
ma’noda xabar, ma’lumot degani. Ushbu so‘zning lotincha 
ekvivalenti 
“informatio” bo‘lib, «tushuntirish», «tavsiflash» degan 
ma’noni anglatadi. Umuman axborot so‘zi esa ish, voqea-hodisalar 
haqida tushuncha bemvchi xabar, ma’Iumot deb e’tirof etilgan. 
Axborot inson nutqida, kitobdagi matnlarda, tasvirlarda va 
boihqalarda 
mavjuddir.
Axborot 
bilan quyidagi amallami bajarish mumkin:
•
yaratish; 
• formallashtirish; 
^ £ 
,
. Sottish; 
• tarqatish; 
' '° P,ash' ,
• inglash; 
. o‘zgartirish; 
* idiristr ^ ^ *
•
foydalanish; 
• kombinatsiyalash;
, 
• о lchash;
•
XOtirada 
saqlash; • qayta ishlash; 
.
•
qabul 
qilish; 
• boUaklash; 
* 
‘
•
nuexalash; 
• soddalashtirish;
Bu yerda 
keltirilgan amallaming qisqacha mazmvmi quyida- 
gicha:
-
yaratish 
- ma’Iumotlardan axborot barpo etish;
35

---

- uzatish - axborotni boshqa manzilga jo ‘natish;
- anglash - axborotning mazmunini tushunib olish;
- foydalanish - axborotni biror-bir ehtiyoj uchun ishlatish;
- xotirada saqlash - axborotni esda saqlab qo‘yish ;
- qabul qilish - taqdim etilgan axborotni olish;
- nusxalash - axborotdan olingan ko‘chirma;
- formallashtirish - axborot shaklini belgilash;
- tarqatish - axborotni turli tomonlarga yoyilib ketishi;
- o ‘zgartirish - awalgi ko‘rinishga o‘xshamagan holatga 
o‘tishi;
- kombinatsiyalash - axborotlarni ma’lum tartibda o‘zaro 
joylashtirish;
- qayta ishlash - axborotga ishlov berish orqali o‘zgartirishlar 
kiritish;
- bo‘laklash - butun axborotni bir necha qismga bo‘lish;
- soddalashtirish - axborot tarkibini oddiyroq ko‘rinishga 
keltirish, ushbu jarayon ma’lum ma’noda katta mahoratni talab 
qiladi;
- to‘plash - axborotni turli manbalardan olib, bir butun holda 
yig'ish;
- doimiy saqlash - vaqt o‘tishi bilan o‘chib ketmaydigan 
axborot;
- qidirish - zarur axborotni izlashdagi harakat;
- o‘lchash - hajmini yoki katta-kichikligini ifodalaydigan 
raqam ko‘rsatkichi;
- buzish - axborot o‘zining sof ma’nosini yo‘qotishi.
Axborot bilan bir qatorda ma’lumotlar tushunchasi ham keng
qo‘llaniladi. Axborotlar har qanday korxonalar faoliyatida muhim 
ahamiyat kasb etadi. Bu axborotlar ma’lum ko‘rinishda qog‘ozlarda 
yoki magnit disklarda keng foydalanishi mumkin bo‘lgan shaklda 
saqlanadi va qayta ishlanadi, ulami biz