Turizm va mehmonxona xo’jaligi” kafedrasi o’zbekiston iqtisodiyoti fani bo’yichA

O‘zbekistonda 2000-2016-yillardagi xususiylashtirishning asosiy natijalari

	2000	2005	2010	2015	2016
Xususiylashtirilgan korxonalar soni	372	980	96	848	609
Shu jumladan:
Hissadorlik jamiyatlari	152	3	-	-	-
Mas‘uliyati cheklangan jamiyatlar	117	75	-	-	-
Xususiy korxonalar	105	902	96	848	609
Xususiylashtirishdan tushgan mab‘lag‘lar:
(mlrd. so‘m)	14,28	80,52	23,03	103,2	164,8
Mln. AQSH dollari	6,68	22,59	59,0	-	1,1

Bugungi kunda mamlakatda amalga oshirilgan xususiylashtirish jarayonlari bozor iqtisodiyotida katta salohiyatga ega bo‘lgan mulkdorlar sinfini yaratish bilan birga malakali boshqarish ko‘nikmalariga ega bo‘lgan kadrlar masalasini yechish imkonini berdi. Bu esa xususiylashtirishning so‘nggi bosqichida davlat tasarrufidan chiqarilishi rejalashtirilgan va asosan bazaviy tarmoqlarda joylashgan yirik korxonalar mulkini tubdan isloh qilish uchun yetarli tajriba to‘plandi.

Shuni alohida qayd etish lozimki, 2017 yil 17 yanvar kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tadbirkorlik faoliyati va xususiy mulkni yanada rivojlantirish, davlat mulki ob‘yektlarini sotishni soddalashtirish va tezlatish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni imzolandi.

Mazkur Farmon xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish, ularga tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish uchun davlat mulki ob‘yektlarini sotishni soddalashtirish va tezlatish hamda strategik ahamiyatga ega bo‘lmagan davlat mulklarini xususiylashtirishda byurokratik to‘siqlarni yo'qotish, xususiy mulkka sotilgan ob‘yektlar negizida raqobatbardosh mahsulotlarni (xizmatlar) ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish maqsadida ishlab chiqildi.

Bundan tashqari, farmonda strategik ahamiyatga ega bo‘lmagan korxonalarni va ularning ustav fondidagi davlat ulushlarini, davlat ko‘chmas mulk ob‘yektlarini xususiylashtirish, shu jumladan, “nol” xarid qiymatida investitsiya kiritish sharti bilan berish o‘rnatilgan talablarga muvofiqligidan kelib chiqib xususiylashtirish to‘g‘risidagi qarorni qabul qilish huquqi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlariga berilishi ko‘zda tutilgan.

Korxonalarni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish Davlat dasturiga ko‘ra yaqin istiqbolda O‘zbekistonda xususiylashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish quyidagi xususiyatlarni hisobga olgan holda tashkil etilishi belgilab berilgan:

– xususiylashtirishda asosiy e’tiborni miqdor ko‘rsatkichlaridan uning sifat ko‘rsatkichlariga qaratish. Bunda tarmoqlarni chuqur restrukturalizatsiyalash va korxonalarni xususiylashtirishdan keyingi davrda qo‘llab-quvvatlash mexanizmini takomillashtirish;

– mulki isloh qilinishi ko‘zda tutilgan korxonalarning xususiyatlarini hisobga olgan holda xususiylashtirishning turli vosita va usullarini kengaytirish. Bunda, birinchi navbatda, korxonalarning tarmoq va mintaqaviy xususiyatlari, xususiylashtirilayotgan korxonalarning mulkini baholash tizimini takomillashtirish, ularni tender asosida sotish ko‘zda tutilgan;

– tadbirkorlikni izchil qo‘llab-quvvatlash orqali iqtisodiyotning samaradorligini oshirish. Buning uchun korxonalarni sanatsiyalash va restrukturalizatsiyalashni amalga oshirish, shuningdek, zarar bilan ishlovchi korxonalarni tugatish chora-tadbirlarini olib borish ko‘zda tutiladi;

– aholining keng qatlamlarini hissadorlik jamiyatlarini yaratish jarayoniga jalb qilish va mamlakat fond bozorini yanada rivojlantirish.