Turizm sohasida xalqaro xavfsizlikning huquqiy asoslari

 
 
 
21.4. Turizm rasmiyatchiligiga oid hujjatlar 
 
«Forma» lotin tilidan tarjima qilinganda o‘rnatilgan tartib ma’nosini beradi. «Formalniy» 
o‘rnatilgan namuna bo‘yicha bajarilgan demakdir. «Formalnosti» - «Rasmiyatchilik» - biror bir 
muhim va ma’suliyatli ishni bajarishda talab qilinadigan, qonunchilik tomonidan o‘rnatilgan 
shartlar yoki harakatlar majmuidir.
Xorijiy mamlakatga birinchi marta turist sifatida tashrif buyurmoqchi bo‘lgan shaxslar 
odatda faqat chegaraga oid va bojxona rasmiyatchiliklari mavjud deb o‘ylashadi. Biroq, turist o‘z 
davlatiga olib kirishi mumkin bo‘lgan bir talay hayot uchun o‘ta xavfli kasalliklar mavjud, tropik 
mamlakatlarga kirishni tartibga solib turadigan sanitar – epidemiologik qoidalar ham juda muhim 
ekanligiga e’tirozlar bo‘lmasa kerak. Tibbiy sanitar qoidalarini bilish va ularga qat’iy amal qilish 
turistni sayohat chog‘idagi ko‘plab ko‘ngilsizliklardan saqlaydi.
Chegaradan hayvonot va o‘simliklar namunalarini o‘tkazishning qat’iy belgilangan tartibi 
ham xorijga safar chog‘ida sug‘urta qilish masalasi ham turist uchun muhim ahamiyatga egadir. 
Bundan tashqari, bir qator boshqa, qonunchilik tomonidan davlat manfaatlari va jamoat 
xavfsizligi hamda sayohat qilayotgan shaxslar va atrof-muhit muhofazasi nazarda tutilgan xalqaro 
turizmning keng ommaga deyarli noma’lum shartlari va qoidalari ham mavjud. 
Shunday qilib, turizm rasmiyatchiliklari – bu turist, turistik firmasi (keyinchalik turfirma) 
va boshqa davlatga tashkil qilinayotgan sayohatni tayyorlash va o‘tkazishga aloqador boshqa 
barcha tashkilotlar amal qilishi lozim bo‘lgan, u yoki bu davlat yoxud bir guruh davlatlar 
qonunchiligini bir vaqtning o‘zida qabul qilgan qat’iy shartlardan iborat.
Turizm rasmiyatchiligiga amal qilish, go‘yo bu ish ahamiyatli bo‘lmagan yoki ma’nosiz, 
qandaydir ortiqcha va kerakmas rasmiy qoloq marosimlarni bajarish, deb o‘ylash haqida gap ham 
bo‘lishi mumkin emas. Shuningdek, bu yerda o‘rnatilgan tartibga uning ichki mohiyati emas, 
faqat tashqi tomoniga e’tibor berib, ko‘r-ko‘rona amal qilishni anglatadigan «quruq rasmiyatchilik 
- formalizm» atamasini eslash ham noo‘rin. Ba’zi turizm rasmiyatchiliklari bevosita turistga 
tegishlidir, masalan, xorijiy pasport olish zarur, chegaradagi nazorat va bojxona tekshiruvidan 
o‘tish tartibiga amal qilish, bir qator tropik mamlakatlarga safar qilishda «sariq bezgak»ga qarshi 
emlash va hokazolar.