Turizm iqtisodiyoti va menejment

2.Turizmning rivojlanish tarixi.
Turizm sohasini rivojlantirishni bazan «tilla tuxum quyuvchi tovuq»qa o‘xshatiladi. Ammo, ushbu tovuq boqilmasa, tovuq tuxum qo‘yishni tuxtatishi mumkin yoki tuxumlar hajmi va sifati buzilishi mumkin yoki tovuqning o‘zi o‘lib qolishi mumkin. Shunga ko‘ra, turistik markazlar va hududlar nafaqat turizmdan pul ishlab qolishadi, balki turizm industriyasini barqaror rivojlantirishga, turistik mahsulotni ichki va tashqi bozorlarda harakat qildirishga juda katta miqdorda mablag‘lar ajratishadi. Turizm boshqa sohalarga nisbatan tez taraqqiy etadigan tarmoqdir, chunki bu soha mamlakatimiz uchun unchalik katta investisiyani talab qilmasdan rivojlanishi mumkin bo‘lgan sohadir. Boshqa sohalar, jumladan havo, temiryo‘l, avtomobil transporti, ovqatlanish va savdo shahobchalari, mehmonxonalar rivoj topsa o‘sha joyda turistik ob‘ektlar mavjud bo‘lsa bemalol turizmni rivojlantirish mumkin. Turizm sohasidagi mutaxassislarning fikricha, u XXI asrda dunyo miqiyosida eng ustuvor foyda keltiruvchi sohaga aylanadi. Hozir u dunyo bo‘yicha avtomobilsozlik va neftni qayta ishlash sohasidan keyin uchinchi o‘rinni egallab turibdi1 . Bu soha dunyo sanoati va qishloq xo‘jaligidan o‘zib ketdilar. Turizmning tez rivojlanishiga yana bir sabab, u yuqori darajadagi katta ilmiy tadqiqot xarajatini (naukoyomkiy) va quvvatni ko‘p sarf qiladigan (energoyomkiy) texnologiyani talab qilmaydi. Biroq, turizm boshqa sohalarni rivojlantirishni taqozo qiladi. SHu tufayli ushbu soha bilan ko‘pgina xizmat ko‘rsatuvchi sohalar bir-biri bilan uzviy bog‘liq ravishda rivoj topmog‘i lozim. Gonkongda bir qator turizm rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan asosiy omillar mavjud:2 -muvofiq makroiqtisodiy muhit Gonkongda turizm iste’mol bozorining talabiga tirganch. Xalqaro valyuta fondining bashorat qilishicha 2011-yili Jahon Yalpi ichki mahsuloti 4,2% ga oshadi. Gonkong asosiy hududining iqtisodiyoti qiyosiy barqaroligini saqlagan holda, 2011-yili Gonkong YaIM 8% o‘sishi bilan birgalikda tezkor rivojlanadi huddi ``Key Targets of China‘s 12 th`` ning boshlanishidek. Xalqaro turizm tashkiloti ma‘lumotlariga qaraganda, butun jahon turizmi 4-5% darajada o‘sadi. Har bir mamlakatda turizmning turlicha rivojlanishi asosida hamda Osiyo turizm yuqori rivojlangan mamlakatlarini inobatga olib, Xitoy turizm akademiyasi (CTA) Gonkong asosiy hududida turizm sanoati barqarorlashi hamda bozorni qo‘shimcha kengaytirishi oqibatida kuchli rivojlanishini bashorat qiladi. Turizmdan tushuvchu umumiy foyda 11% ga ortadi. Mamlakatdagi muvofiq makro-muhit Gonkong turizm sanoatining xalqaro me‘yorga nisbatan yuqori darajada rivojlanishiga hissa qo‘shishda davom etadi. -asosiy hudud siyosatlarining yordamida Gonkong turizm sanoati muhiti rivojlanishini kengroq takomillashtirgan. Gongkong asosiy hududi hokimiyati Shenjen residentlari uchun imkoniyatni kengaytirishda, mamlakat xodimlar, korxona xodimlari va sanoat entreprenyorlari va biznes korxonalari individ tashrif loyixasi (IVS) bilan 2010-yil 15-dekabr natijasi ostida tasdiqlash uchun murojaat qiladi. 4 million tashrif buyuruvchilar Gongkongda tashrif buyuruvchilarning yangi manbalari bo‘lishini bashorat qilingan. Yigirmanchi besh yil (The Twelfth Five-Year) dasturi Gonkongva Macauda individ tashrif loyixasini bora-bora kengaytirish rejasini, shu bilan birgalikda sayyohlarni qolish muddatini uzaytirishni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, u mainlend, Gongkong va Macaudagi malakali turizm mutaxassislarining chet el mamlakatlariga vakil bo‘lib borishlarini qo‘llab-quvvatlaydi. -Guangdong-Hong Kong-Macao kooperatsiyalaridan tashkil topgan yangi imkoniyatlar Gonkong turizm sanoatining rivojlanishi uchun ko’proq joylarga sabab bo’lgan. Milliy Xitoy turizm boshqarmasi (CNTA) Gongkong va Macao bilan turizm biznesi qo‘lash hamkorligining zaruriyatini 2011-yil ish rejasida bayon etgan. Shuningdek. Gongkong hukumati ―multi-destinatsiya yo‘nalishlari‖ning sayohat turini tashkillashtirishda hamda ―Guangdong-Hong Kong-Macao sayohat tajribasi‖ning tamg‘a nomini rivojlantirishda asosiy o‘rin egallaydi. Gongkong va Pan-Pearl-Delta mintaqalari o‘rtasida parvoz sayohati 200 haftadan takroriy amalga oshiriladi. Shenjen Baoan aeraporti va Gongkong xalqaro aeraportlarining suvosti tunel bog‘lanishlarining qurilishi Gongkongning rivojlanishiga hissa qo‘shadi. PanPearl-Delta mamlatining quvvati orqali qo‘llab-quvvatlanishi, Gongkongning ta‘siri ostida turizm sanoati chuqurlashtira olinadi. -Gongkong hukumati mintaqaviy kooperatsiyalarni mustahkamlashga va ―yakka sayohatda multidestinatsiya‖ g‘oyasini rag‘batlantirishga mos reklama rejalarini joriy qilgan. -Gongkong hukumatining eng dolzarb mavzusi bu- shahar brandining nomini rivojlantirish maqsadida turizm destinatsiyasiga katta ahamiyat bermoq, turizm resurslarining jozibadorligini oshirish hamda sig’imini kengaytirish. ``Hong Kong Wine and Dine Festival 2009`` va ``Festiv Hong Kong 2010`` tashkilotlarining tajribalarini oshirish orqali, Gongkong asosiy mavzusi sifatida ``World City of Asia`` dan foydalanadi va xalqaro e‘tirof etilgan metropolis va ga‘rb hamda sharq madaniyati harakterlarining rang narangligidek 10 ta Gongkong hayot tarzidan misollar keltirilgan reklama dasturini ommaga taqdim etadi. Gongkong turizmining jozibadorligi Xalqaro Savdo Markazidagi (ICC) ``Sky 100`` Observation Deck, Gongkonh Okean parkidagi ``Aqua City`` va ``Rainforest`` hamda Gongkong Disnylandidagi ``Toy StoryLand``lardan keying o‘rinni egallay oladi. 2011 yilda Gongkong hukumati mamlakat byudjetini inobatga olgan holda mehmonxonalar xonalarining mahalliy ta‘minlanishining yetishmasligi muammosini hal qilish maqsadida mehmonxonalarning qurilishiga 10 yangi saytni qo‘shishga qaror qilishdi. Yangi mehmonxonalar shahar markazida va shahar tashqarisida quriladi, va mahalliy bozorga taxminan 9 mingdan 11 minggacha xonalar bilan ta‘minlanadi. Bu borada hukumat yerdan foydalanishga cheklov o‘rnatgan, mamlakatda mehmonxonalar o‘rniga tadbirkorlar tomonidan savdo-sotiq binolarini qurish cheklangan. -Gongkong hukumati sanoat boshqaruvini kuchaytirishga va turizm sanoatining xizmat ko’rsatish standartini yaxshilashga Xitoy Milliy Turizm Boshqarmasi (CNTA) bilan hamkorlikda ishlagan. Gongkong turizm bozoridagi ``Zero-charge`` muammosinihal qilish maqsadida, Gongkongning Sayohat Sanoati Kengashi zero qabul maoshi, salbiy qabul maoshi, sayohat gidining xulq-atvori hamda ``one guide per tour`` (har sayohatga bir gid) ni ichiga olgan holda 10 ta mukammallashgan me‘yorlarni tanishtirishga aloqador masalalarni tadqiq qilish uchun maxsus guruhni tashkillashtirgan. Gongkong hukumati turizm sanoatining operatsiyalarini har tomonlama ko‘zdan kechirish yo‘llarini ko‘rsatgan. Xitoy Milliy Turizm Boshqarmasi (CNTA) bilan birgalikda ―The Key Points in Cantracts between Group Tour Operators for Mainland Residents‘ Hong Kong tour and Receiving Travel 9 Agencies in Hong Kong (Key Points) Asosiy hududdagi residentlarning Gongkong sayohati va qabul qilish sayohat agentligi o‘rtasidagi kontraktlardan asosiy maqsadlar)ning siyosatiga asosan rejalar joriy qilinganyu. Milliy Turizm Boshqarmasining Asosiy Ofisi tomonidan ma‘lum qilingan, residentlarning Gongkong sayohati uchun turizm bozori standartlashtirilgan. Bu siyosat 2011-yil 1-fevraldan natijaga erishadi. Shuningdek, maqsadga erishish yo‘lidagi urinish standartlashtirishdagi jamoalar hamda asosiy hududdagi residentlarning Gongkong bozoriga tashrifida yordam beradi.