Turizm asoslari

20-m odda. Turistlarni su g‘urta qilish
Turistlami sug‘urta qilish majburiydir va u turistik faoliyat subyektlari 
tom onidan sug‘urta faoliyati olib borish huquqiga ega bo‘lgan tegishli 
sug‘urta tashkilotlari bilan tuzilgan bitimlar asosida amalga oshiriladi.
21-m odda. Nizolarni ha! etish
T u riz m sohasida yu zaga kelgan nizolar q o n u n hujjatlarida 
beigilangan tartibda hal qilinadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

22-m od d a. Turizm t o ‘g ‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik
uchun javobgarlik
T u riz m t o ‘g ‘risidagi q o n u n h u jjatlarin i buzg anlik da a y b d o r 
shaxslar belgilangan tartibda jav o b g ar b o ‘ladilar.
1. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2001-yiI 30-avgustda 
qabul qilgan «Madaniv meros obvektlarini muhofaza ailish va ulardan 
fovdalanish to tg‘risida»gi Q o n u n i.
36 m oddadan iborat b o ‘!gan m azk u r Q onunning asosiy m aqsadi
- 0 ‘zbekiston xalqining u m u m m illiy boyligi b o ‘lm ish m ad an iy
meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish sohasidagi 
m unosabatlarni tartibga solishdan iborat. Q onunning tu rizm bilan 
bog‘liq o ‘ta m uhim 3-moddasi «Asosiy tushunchalar», deb nom lanib, 
unda m adan iy merosning quyidagi asosiy tush u n ch alarig a t a ’rif 
b eriladi: m a d an iy m eros o b y e k tla ri, y odg orliklar, a n sa m b lla r. 
S h u n in g d e k , Q o n u n d a 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i V a z ir la r
M a h k am a sin in g , M adaniyat ish la ri vazirlig in in g , B osh A rxiv 
boshqarm asining, mahalliy davlat hokim iyati organlarining m adaniy 
meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish sohasidagi 
Vakolatlari, m adaniy meros obyektlarining pasporti, tarixiy-m adaniy 
ekspertiza, m adaniy meros obyektlarini U m um jahon m adaniy m eros 
ro‘yxatiga kiritish, madaniy m eros obyektlaridan foydalanish, tarixiy- 
m adaniy q o ‘riqxonalar, tarixiy m an zilg oh lar haqida h am m u h im
m a’lu m o tlar mujassam.
2. 0 ‘zbekiston Respublikasi P rezidenti va Resoublika V azirlar 
M ahkam asining turizm sohasiea oid farm o n va aaroriari
T urizm sohasiga oid ishlab ch iq ilg an ilk m e’yoriy hujjat b u -
0 ‘zb ek isto n R espublikasi P re z id e n tin in g 1992-yil 2 7 -iy u ld a g i 
« 0 ‘zb ek tu rizm » M Kni ta sh k il etish t o ‘g ‘risida»gi F a rm o n i va 
0 ‘zbekiston Respublikasi V azirlar M ah kam asin in g shu yil 20- 
oktabrdagi « 0 ‘zbekturizm» M K faoliyatini tashkil etish m asalalari 
haqid*v»gi qaroridir. M am lak atim izd a ja h o n an do zalarig a jav o b
beradigan turizm tizimini b arp o etish , ushbu soha boshqaruvini 
ta k o m illa s h tiris h , u n in g iq tis o d iy s a m a ra d o rlig in i o s h ir is h , 
shuningdek, mamlakatimizda mavjud b o ‘lib kelgan va sobiq ittifoqqa 
bo'ysingan turistik tashkilotlar va m uassasalam i respublika ixtiyoriga 
o ‘tkazish ushbu farmon va q aro rn in g bosh m aqsadi qilib olindi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

h am d a « 0 ‘zbekturizm» M K ning asosiy vazifa va yo‘nalishlari etib 
quyidagilar belgilab berildi:
— b irin c h id a n , tu riz m so h asi b o ‘yicha yag o n a respublika 
siyosatini amalga oshirish;
— ikkinchidan, turizm infratuzilm asini rivojlantirish;
— uchinchidan, turizm ning barcha turlarini rivojlantirish uchun 
h u q u q iy , iq tiso d iy va ta s h k iliy asos va s h a r t- s h a r o itla r n i 
shakllantirish;
— to ‘rtinchidan, xorijiy sarm oyadorlarni jalb etgan holda turistik 
m arkazlardan oqilona foydalanish, zamonaviy turistik m ajm ualarni 
qurish;
— beshinchidan, ekskursiyalarni ko‘ngiIdagidek o ‘tkazish uchun 
ta rix iy -m e’moriy insh oo tlarn i t a ’mirlash;
— oltinchidan, yirik xorijiy firma va kompaniyalar bilan biigalikda 
q o ‘sh m a turistik xizm atlar va tashkilotlarni tuzish;
— yettinchidan, ja h o n b o zo rid a talab qilinadigan yangi turistik 
y o ‘nalishlari va xizm atlarini keng yoyish;
— sakkizinchidan, tu rizm sohasi uchun malakali mutaxassislarni 
tayyorlash va qayta tayyorfash;
— to ‘qqizinchidan, m ulkchilik shaklidan q at’i nazar, 0 ‘zbekiston 
hududida faoliyat ko'rsatayotgan korxona, muassasa va tashkiJotlarga 
turizm sohasida shug‘ullanish huquqiga sertifikatlar berish va ulaming 
faoliyatini nazorat ostiga Qlish;
— o ‘ninchidan, tashqi iqtisodiy faoliyatni am alga oshirish;
o ‘n birinchidan, xususiy ishlab chiqarish va savdo-sotiq tizim ini
tashkil etish;
— o ‘n ikkinchidan, Respublikam izning turizm sohasidagi keng 
im koniyatlarini xorijiy xususiy Vakolatxonalar va byurolar orqali 
reklam a qilish.
« 0 ‘zbekturizm » M K n i t a ’sis etish, respublikam izda tu rizm
sohasini takom illashtirish va uni yangi bosqichga ko‘tarishdagi ilk 
huquqiy hujjatlar shulardir.
K eyingi yillarda ishlab chiqilgan m uhim h u jjatlar qatoriga 
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1995-yil 2-iyundagi «Buyuk 
ipak yo‘Ii»ni qayta tiklash d a 0 ‘zbekiston Respublikasi ishtirokini 
ayj oldirish va Respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

c h o ra-tad b irlar to ‘g ‘risida»gi F arm oni h a m d a m azkur farm o nn i 
am alga oshirish m aqsadida e ’lon qilingan 0 ‘zbekiston Rcspublikasi 
V a z irla r M a h k a m a s in in g sh u yil 3 - iy u n d a g i « 0 ‘z b e k is to n
Respublikasida xalqaro turizm ning zam onaviy infratuzilmasini b arpo 
etish cho ra-tadbirlari to ‘g ‘risida»gi qaro rin i kiritish mumkin.
Ikki og‘iz so‘z «Buyuk ipak yo‘li» haqida. M a ’lumki, 0 ‘zbekiston 
tarixi uzoq, ajdodlari buyuk, m adaniy m erosi serm azm un ko‘h n a 
yurtlardanbiridir. Ayniqsa, m am lakatim izni sharq v a g ‘arbni bogMab 
turuvchi «Buyuk ipak yo‘Ii»dagi belbog' sifatid a yaxshi bilam iz. 
«Buyuk ipak yo‘I¡» qariyb ikki ming yillik tarixga ega. Bunday n o m
berilishiga sabab, ipak m ahsulotlari karv o nlar orqali tashib o ‘ti!gan, 
s h u n in g d e k , b r o n z a , c h in n i, ju n x o m a s h y o la r i va u la rd a n
tayyoriangan buyum lar ham olib o ‘tiIgan. «Buyuk ipak yo‘li»da 
nafaqat savdo-sotiq, shu bilan birga m a d an iy at, san’at, ilm -fan, 
m a ’naviyat, m a’rifat, o dob-u axloq, tin ch fik , turizm , targ‘ib o t- 
tash v iq o t (rek lam a), talab va ta k lif (m a rk e tin g ) ham m uttasil 
shakllangan, yuqori darajaga yetgan. «Buyuk ipak yo‘li»da ko‘h n a
T urkiston hududi yetakchi mavqega, S am a rq a n d , Buxoro, Xiva, 
T erm iz, Xo‘ja n d , C hoijuy kabi sh ah arlar esa m u him aham iyatga 
e g a b o ‘lgan. Hozirgi 0 ‘zbekiston hududi b u y o ‘1ning qoq m arkazida 
joylashgan. Sohibqiron A m ir T em ur dav rida bu yo‘l rivojlangan. 
Shulam i e ’tiborga olib, qabul qilingan ushbu h u ija tla rg ‘oyat m uhim
xalqaro tu rizm yo‘nalishi — «Buyuk ipak y o ‘li»ni qayta tiklash, 
bunga xorijiy turistlam i kengjalb etish, shuningdek, mamlakatim izda 
zam onaviy turizm siyosatini vujudga keltirishga asosiy m aqsadni 
qaratdi. Buning uchun esa: «Buyuk ipak y o ‘li»dagi shaharlar — 
S am arqand, Buxoro, Xiva va Toshkentda xalq aro turizm bo‘yicha 
maxsus ochiq iqtisodiy mintaqalar tashkil etish, m azkur shaharlaming 
aeroportlari va tem iryo‘l vokzallarida xorijiy tu ristlar uchun bojxona 
rasm -rusum larining xalqaro m e’yorlarga m o s soddalashtirilgan 
tartibi, tranzit turistlar uchun maxsus b o jx o n a zonalari, turistik 
tashkilotlar uchun soliq imtiyozlari joriy qilish, im tiyozli kredit berish 
ko‘zda tutildi.
Farm on va qarom ing m uhim jihatlaridan biri sh u b o ld ik i, unda 
0 ‘zbekiston Respublikasi V azirlar M ahkam asi h u zu rid a turizm
b o ‘yicha Idoralararo Kengash tuzilib, ushbu K engash faoliyatining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

asosiy vazifalari sifatida quyidagilar belgilab berildi: a) turizm sohasida 
iqîisodiy islohotlarni chuqurlashtirish; b )jah o n andozalari darajasida 
kichik va o ‘rta m eh m onxonalar, m otellar va kem pinglar ta rm o g ‘i 
shakllantirilishini muvofiqlashtirish; d) say r-to m o sh alarzam o n av iy
industriyasini, m adaniy va sport-soglom lashtirish markazlarini b arpo 
etishga ko'm aklashish; e) noyob turizm im koniyatlari va tarixiy- 
madaniy m eros keng ko‘lamda targ‘ib qilinishi va saqlanishini tashkil 
etish; f) turizm tizim id a muvofiqlashtirilgan ilm iy-texnikaviy va 
investitsiya siy o satin i o ‘tk azish ; g) tu rizm sohasida k a d rla rn i 
tayyorlash va q ay ta tayyorlashni ta ’minlash.
Y urtim izda tu rizm ishini yanada rivojlantirish va. uni tashkil 
etishni takom illashtirish, turizm xizm atlari bozorida kichik va o 'r ta
tu ristik ta s h k ilo tla r in in g q a tn a sh is h in i fao lla sh tirish , x o rijiy
sarm o y ad o rlarn i tu riz m sohasidagi faoliyatga keng jalb qilish 
maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasi V azirlar M ahkamasi 1998-yil
8 -av g u std a « T u riz m ta s h k ilo tla ri fa o liy a tin i ta sh k il e tis h n i 
takom illashtirish to ‘g ‘risida» q aro r qabul qildi.
Q arorda X ususiy sayyohlik tashkilotlari uyushmasi (b u n d an
buyon - X S T U ) ni tashkil etish va uni « 0 ‘zbekturizm » MK 
ta rk ib ig a a ’zo s ifa tid a k irish i b elg ilab b e rild i. S h u n in g d e k , 
« 0 ‘zbekturizm » M K XSTUga turistik tashkilotlar faoliyatini tashkil 
etish, m a rk e tin g , m aiakali k ad rla r tayyorlash va ularni qayta 
tayyorlash h am d a turizm faoliyati sohasida qonun hujjatlariga rioya 
etish b ila n b o g ‘liq m a salala rd a uslub iy va h u q u q iy y o rd am
ko‘rsatishni m a ’lu m o t uchun qabul qilindi.
Qaroiga muvofiq, « 0 ‘zbekturizm» M K tarkibiga kiruvchi korxona 
va tashkilotlar ro ‘yxatiga, boshqaruv xodim larining cheklangan soni 
55 nafardan ibo rat b o lg a n (xizm at ko‘rsatuvchi xodimlarsiz) ijro 
etuvchi a p p a ra t tuzilm asig a, X S T U n in g nam unaviy tashkiliy 
tu zilm asiga va u n in g b o sh q aru vin i ijro etu v ch i ap p ara tin in g
nam unaviy tuzilm asiga ilovalarga muvofiq rozilik berildi. XSTU 
boshqaruvi raisi lavozimiga ko‘ra « 0 ‘zbekturizm » M K raisining 
o ‘rin bo sari h iso b la n a d ig a n boMdi. X ST U faoliyatining asosiy 
yo'nalishlari etib quyidagilar belgiiandi:
— 
«B uyuk ipak yo‘li»ni tik lash d a, respublikada turizm ning 
zam onaviy infratuzilm asini rivojlantirishda faol qatnashish;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

- uyushm a a ’zolari b o ‘lgan xususiy tu riz m tashkilotlariga 
ko‘m aklashish va ular faoliyatini m uvofiqlashtirish;
- turizm sohasida m arketin g tadqiqotlari o ‘tkazish;
- xu susiy tu riz m ta s h k ilo tla r in i r iv o jla n tir is h g a xorijiy 
s a rm o y a d o rla rn i va m a m la k a tim iz d a g i y u r id ik va jism o n iy
shaxslarning mablag‘larini ja lb qilish;
- « 0 ‘zbekturizm » M K d a , d av lat o r g a n la r id a va ja m o a t 
ta s h k ilo tla r id a u y u sh m a a ’z o la ri boM gan x u s u s iy sayyohlik 
tashkilotlarining m anfaatlarini ifodalash;
- uyushm a a ’zolariga axborot, m aslahat va uslubiy yordam 
ko‘rsatish;
- turizm biznesi sohasida xodim lam ing kasb tayyorgarligiga va 
ularni qayta tayyorlashga k o ‘makIashish.
0 ‘zbekistonda tu rizm sohasini yangi b o sq ich g a k o ‘tarishda 
Respublika Prezidentining 1999-yil 15-apreldagi «2005-yilgacha 
b o lg a n davrda O ‘zbekistonda turizm ni rivojlantirish D avlat dasturi 
to ‘g‘risida»gi Farm oni alo h id a aham iyatga egadir. U shbu Farm on 
m illa tla r a r o a lo q a la rn i k e n g a y tiris h va m u s ta h k a m la s h g a
ko‘m aklashish ham da x alq aro turizm bozoriga uzviy q o ‘shilish, 
0 ‘zb ek iston ning m a d an iy -ta rix iy va m a ’n av iy m e ro sin i ja h o n
hamjamiyatiga targ‘ib qilish, shuningdek, turistlarga xizm at ko‘rsatish 
sifatini xalqaro andozalar darajasiga k o ‘tarish m aq sad id a qabul 
q ilinib, 2005-yilgacha b o ‘lgan davrda O ‘z b e k isto n d a tu rizm n i 
riv ojlantirish D avlat d a stu ri va uni am alg a o s h iris h b o ‘yicha 
M u v o fiq la sh tiru v ch i K en g ash ta rk ib i ta s d iq la n d i. F a rm o n d a
m ulkchilik shaklidan q a t’i n a za r, turistik ta s h k ilo tla r xorijdan 
keltiriladigan texnologiya v a m e h m o n x o n a u s k u n a la ri, turizm
m aqsadlariga m o‘ljaIlangan tran sp o rt vositalari u c h u n bojxona 
poshlinalari to ‘lashdan u c h yil m uddatga o zo d qilin ish i ko‘rsatib 
o ‘ti!di. Shuningdek, « 0 ‘zbekturizm » M K tizim id agi korxonalarga 
xorijiy turistlarga erkin ayirboshlanadigan v alu ta h iso b id a n turistik 
xizmat va qo‘shimcha xizmat ko‘rsatish huquqi berilib, buning uchun 
maxsus kassalar ochilishiga ruxsat berildi. «U m id» ja m g ‘arm asi har 
yili talabalam i turizm industriyasi mutaxassisliklari b o ‘yicha yetakchi 
xorijiy m am lakatlarga ta’lim olish uchun yuborishni k o ‘zda tutishi 
ko‘rsa tib o ‘tildi. 0 ‘zbekiston Respublikasining T ashqi ishlar, Moliya
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

va M adaniyat ishlari vazirliklarining va « 0 ‘zbekturizm » M K ning 
0 ‘zbekiston Respublikasining A Q S H , Yaponiya, Buyuk Britaniya, 
G erm an iy a, Fransiya va Italiyadagi elchixonalarida m adaniyat va 
turizm m asalalari bo‘yicha m aslahatchi Iavozimi birliklarini jo riy
etishlariga ijozat berildi.
U shbu d astu rolti bo‘lim dan iborat boMib, 1-bo‘lim: «Turizmning 
m e’yoriy-huquqiy bazasini shakliantirish», - deb nom lanib, unda 
0 ‘zb ek isto n Respublikasining «Turizm to ‘g‘risida»gi Q o n u n in i 
tayyorlash, fuqarolarim izning xorijga chiqishi va 0 ‘zbekistonga 
xorijiy fuqarolarning kirishi haqidagi takliflarni o ‘rgangan holda, 
xorijiy tu ristlar uchun boj, viza va boshqa hujjatlarni rasmiylashtirish 
N izom iga o ‘zgartirishlar kiritish; M adaniy meros yodgoriiklarining 
to 'liq ro ‘yxatini tuzish va n ash r etish; yodgorliklarni noqonuniy 
tarzda olib chiqib ketgan va ularga ziyon yetkazilgan holíarda davlat, 
ja m o a t ta s h k ilo tla rin in g , y u r id ik va jism o n iy s h a x s la rn in g
javobgarliklari haqidagi tartibni tayyorlash vazifalari belgilab berildi. 
M azkui b u ' lim da belgilab bcrilgan “ ’’Turizm to ‘gt-risid a»gi Q onun 
-
1999-yil 2 0 -av g u std a q ab u l q ilin d i, boj va viza h u jja tla rin i 
rasm iylashtirish Nizomiga o 'zg artirish lar kiritildi, xullas barcha 
vazifalar to ‘liq amalga oshirildi.
2 - b o ‘lim : « 0 ‘zb e k tu riz m » M K n in g 1 9 9 9 -2 0 0 5 -y illa rd a g i 
investitsiya siyosati», - deb nom lanib, unda Sam arqand shahrida 
« P reziden t-otel» m ehm onxonasi qurilishi (mablag‘ning 85 % xorij 
investitsiyasi, 15% «CVzbekturizm» MK hisobidan), shahardagi 
«Sam arqand» m ehm onxonasini qaytatiklash (8 mln AQSH dollari. 
Xorijiy va m ahalliy sarm oya); X ivada yangi m ehm onxona qurilishi 
(bu h am 85 % ga 15 %), U rganchda «Xorazm» m ehm onxonasini 
qayta tiklash (7,5 mln AQSH dollari, Hindiston krediti); Toshkent 
shahridagi « 0 ‘zbekiston» m ehm onxonasini qayta tiklash (31,5 mln 
A Q SH d ollari, xorijiy sarm oya). Shuningdek, 5 0 -6 0 o ‘rinli 2 - 3
yulduzli m ehm onxona qurilishi (20 mln AQSH dollari, xorijiy va 
m ahalliy sarm oya); Toshkent viloyati Chorvoq suv ombori hududida 
dam olish zonasi va golf klubi qurilishi (100 mln AQSH dollari, 
xorijiy sarm o ya); Buxorodagi «Buxoro» m ehm onxonasini qayta 
tiklash (8 m ln AQSH dollari, xorijiy sarmoya); Andijondagi 60 
o 'rin li yangi m ehm onxona qurilishi (12 mln AQSH dollari, xorijiy
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

va m ahalliy sarm oya), shahardagi «O ltin Vodiy» m eh m o n x o n asin i 
qayta tiklash (8 m in AQSH dollari, xorijiy va m ahalliy sarm o y a); 
Jizzaxdagi « 0 ‘zbekiston» m eh m onxonasini qayta tikiash (10 m in 
A Q SH d o lla r i, x o rijiy va m a h a lliy s a rm o y a ); T e r m iz d a g i 
m eh m on xo nan i qayta tiklash (6 m in A Q SH dollari, xorijiy va 
mahalliy sarm oya); Shahrisabzdagi «Shahrisabz» m eh m o n x o n asin i 
qayta tiklash (6 m in AQSH dollari, xorijiy va m ahalliy sarm o y a) 
kabi ju d a katta m ablag6 talab etiladigan vazifalar belgilab o lin d i. 
Shuningdek, A vtobus-avtom obil p arkini m odernizatsiyalashtirish 
(zam onaviylashtirish) uchun 12 m in A Q SH dollari, kichik xususiy 
m ehm onxonalar va otellar qurilishi u c h u n 30 m in A Q SH do llari 
m iqdorida sarm oya talab qilinishi belgilab berildi. U shbu boMimda 
belgilab berilgan vazifalardan asosiylari h am am alga o sh irild i. 
T oshkent shahrining o 4zida «Okzbekiston», «Toshkent», «Rossiya», 
« D o‘stlik», «T uron» kabi m e h m o n x o n a la r m o d e rn izatsiy alash - 
tirilganligiga yo ki S am arq an d s h a h rid a g i « P re z id e n t — o te l» , 
Toshkent shahridagi «Poytaxt» m ehm onxonasini bunyod etilganligiga 
bugun guvohm iz. Yoki, keyingi yillarda tad b irko rlar to m o n id a n
kichik m ehm onxonalarning ishga tushirilishi fikrim izning dalilidir. 
Shuningdek, boshqa viloyatlardagi vazifalar ham am alga oshirildi.
3 -b o ‘lim : « M ark etin g ta d b irla ri» , — d eb n o m la n ib , u n d a
0 ‘z b e k isto n n in g d iqq atga s a z o v o r jo y la r i h a q id a tu r is tla r g a
inform atsiya berish va tu rm ah su lo tlarn i ta k lif qilish m aq sad ida 
internet. E -m ail xalqaro inform atsiya ta rm o q larid an foydalanishni 
rivojlantirish; G id — ekskursovodlar u ch u n respublika tarixi, siyosiy 
hayoti, m a d a n iy -ta rix iy m erosi, tu riz m im k o n iy a tla ri, aso siy
qonunlari, ijtim oiy fan va m adaniyat sohasidagi yutuqlari haqidagi 
barcha ax b o ro tlam i o ‘zida m ujassam lashtirgan in fo rm atsio n — 
uslubiy m a ’lu m o tn o m a (sp rav o ch n ik ) ishlab ch iq ish ; h a r yili 
Toshkent shahrida xalqaro «Buyuk ipak yosli» turistik yarm arkasini 
o ‘tkazish, shuningdek, yirik xalqaro tu ristik yarm arkalarda ishtirok 
etish; Yangi va maxsus turistik tu rla rn i ishlab ch iqish (tarixiy , 
ekologik, ekzotik va sport); «Turizm -revyu» teleko‘rsatuvini doim iy 
rav ishda ta s h k il e tis h , 0 ‘z b e k is to n n in g ta rix iy va m a d a n iy
y o d g o rlik la rig a o id k in o film la r is h la b c h iq a r is h , r e k la m a
m a’lum o tn om a (prospeket)larini va xususiy «Buyuk ipak y o ‘Ii»
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

axborot — reklama haftalik gazetasini nashr ettirish; Inform atsiya 
o lish va alm a sh ish m a q s a d id a x alq aro ta s h k ilo tla r
( J
T T , 
Y U N E S K O , Y U N ID , P R O O N ) bilan ham korlikni faollashtirish. 
Rivojiangan davlatlar tu rizm tashkiiotlari bilan tajriba almashish 
asosiy vazifa sifatida qaraldi. Bu bo‘limda ham belgilangan internet 
va E-m aii xaiqaro inform atsiya tarm oqlaridan foydalanish, gidlar 
uchu n spravochniklar ishlab chiqish, har yilgi turistik yarm arkani 
o 'tk a z ish , xaiqaro turistik tashkilotlar bilan ham korlikni yo‘!ga 
q o ‘yish kabi va boshqa vazifalar amalga oshirilm oqda.
4 -b o ‘Iim: «Turistlarga xizm at ko‘rsatishni xaiqaro andozalar 
d arajasig a k o ‘ta ris h , tu riz m in fratu zilm asin i h a r to m o n la m a
rivojlantirish», — deb nom lanib, unda Toshkent, Sam arqand, Buxoro 
va Xiva shaharlaridagi turistlarni ijaraga avtom obil vositalari bilan 
t a ’m inlash; M arkaziy Osiyo respublikalari uchun mutaxassislarni 
tayyorlash m aqsadida T oshkent shahrida JTTning m alaka oshirish 
in s titu tin i tash k il e tis h ; J T T orqali tu riz m b o 'y ic h a x aiq aro
m a rk a z la rd a
( A incrika, 
Y c v iu p a va O siyo m a m lnk a tla ri) 
« 0 ‘zbekturizm» M K. xodim larini, turizm va gid-taijim onlik bo‘yicha 
mutaxassislarni o kqitish, tayyorlash va qayta tayyorlash; m adaniy- 
tarixiy inshootlarda xalq ijodi va hunarm andlik m ahsulotlari sotish 
uchun kioskalar tashkil etish, xalq urf-odatlari, a n ’analarini namoyish 
etuvchi videoroliklar ch iq arish va ularning savdosini tashkil etish; 
m u z ey k o llek siy alari va arx eo lo g ik to p ilm a la r n u sx a la rid a n
tayyorlangan yodgorliklar ishlab chiqarishni tashkil etish; turizm
obyektlarida milliy u rf-o d a tla r va an’an alarni nam oyish etish; 
m ulkchilik shaklidan q a t’i nazar turizm tashkiiotlari faoliyatini 
muvofiqlashtirish va ularning rahbarlarini attestatsiyadan o ‘tkazish; 
turistik xizmat ko‘rsatish andozalariga muvofiqlikni nazorat qilib 
borish masalalariga asosiy e ’tibor qaratildi. M azkur bo‘limda belgilab 
berilgan vazifalar h am am alga oshib bormoqda.
5 -b o ‘lim: « Jah o n m ero si, m adaniyati va tarixiga kiruvchi 
q o ‘riqxonalar, yodgorlik shaharlarini m uhofaza etish va ulardan 
m aqsadli foydalanish b o ‘yicha tadbirlar», — deb nom lanib, unda 
quyidagi yo‘nalishlarga e ’tibo r qaratildi: xaiqaro ilmiy-amaliy turistik 
ek sp ed itsiy alarn i ta sh k il etish yordam ida xorijdagi v atan im iz 
m adaniyati, tarixi, fani va san ’ati yodgorliklarining qim m atini
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o‘rganish; milliy bogMar, a n ’anaviy choyxonalar, xalq am aliy san’ati 
va ko‘rgazm alarini tashkil etish va ularni tu riz m m arshrutlariga 
kiritish; turizm obyektlarini, m am lakatim iz tarixi bilan bogMiq tarixiy 
va m adaniy yodgorliklam i doim iy ravishda q ay ta tiklash.
6-bo ‘lim: «Ichki tu rizm ni tashkil etish b o ‘yicha tadbirlar», — 
deb nom lanib, unda S am arqand, B uxoro, Xiva shaharlari tu rizm
markazlarida piyoda yuruvchi turistlar u ch u n m axsus yoMlar tashkil 
etish; T oshkent, S am arqand, Buxoro, Xiva sh ah arla ri va Farg‘o n a 
vodiysiga m a’n aviy-m a’rifiy va tarixiy ekskursiyalarni tashkil etish; 
o ‘quvchi yoshlarimizni o ‘tm ish merosimizga h u rm a t, vatanparvarlik 
ruhida tarbiyalash m aqsadida m uzeylarda d o im iy ravishda ochiq 
eshiklar kunini o ‘tkazish; bolalar uylari tarbiyalanuvchilari va kam 
t a ’m inlangan oilalar farzandlari uchun b epul ekskursiyalar tashkil 
etish; 0 ‘zbekiston fuqarolari uchun I m om Buxoriy* al-F arg ‘oniy, 
B ah o v u d d in N a q s h b a n d , a l-X o ra z m iy , a t- T e r m iz iy , S h ay x 
N ajm iddin K ubro va boshqa o ‘tmish allom alarim izn ing m em orial 
m ajm ualariga ekskursiyalar tashkil etish vazifalari belgiiab berildi.
N avbatdagi h u jja tla r — 0 ‘zb ek isto n R esp u b lik asi V azirlar 
M ahkam asining 1996-yil 21-noyabrdagi «X orijiy fuqarolarning va 
fuqaroligi b o ‘lm agan sh axslarning 0 ‘z b e k isto n R espublikasiga 
kelishlari, ketishlari, bu yerda b o lish lari va tra n z it o ‘tishlari tartibi 
to ‘g‘risida»gi Q arori va unga Respublika V azirlar M ahkam asining 
1999-yil 
1 6 -a p re ld a g i 
Q a ro ri 
b ila n
o ‘z g a r tir is h la r
va 
q o ‘shim chalarning kiritilishi b o ‘ldi.
Ushbu qarorlarda «Xorijiy fuqarolarning va fuqaroligi bo‘lm agan 
s h a x s la rn in g 0 ‘z b e k is to n R e sp u b lik a sig a k e lis h la ri h a m d a
0 ‘zb ek isto n R e sp u b lik a sid a n k etish la ri ta r tib i» ta sd iq la n d i. 
Tartibning birinchi b o lim i — «U m um iy qoidalar», — deb nom lanib, 
unda respublikamizga kelish va ketishga haqli d eb — xususiy ham da 
xizmat ishlari bo‘yicha, turizm , dam olish, o ‘qish, ishlash, davolanish 
va doim iy yashash uch u n borayotgan shaxslar va b oshqa m asalalar 
belgiiab berilgan. Ikkinchi b o lim — « 0 ‘zb ek isto n Respublikasiga 
kelish «viza»larini rasm iylashtirish tartibi», — d e b no m lanib, uning
12-bandida ayniqsa to ‘liq m a ’lum otlar m ujassam . U ch in ch i bo‘lim
— « 0 ‘zbekiston Respublikasidan ketish «viza»larini rasmiylashtirish 
tartibi, to ‘rtinchi b o ‘lim — « 0 ‘zbekiston R espublikasiga kelish va
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

undan ketish huquqidagi cheklashlar», beshinchi boMim — «Chet 
elga ketish h uquqi rad etilganligi ustidan shikoyat qilish tartibi», -
deb nom langan.
Shuningdek, ushbu qarorlarda «Xorijiy fuqarolar va fuqaroligi 
boMmagan sh ax slarnin g 0 ‘zbekiston Respublikasida bo*lishlari 
qoidalari» tasdiqlangan. Bu qoidaning birinchi bo‘limi — «U m um iy 
qoidalar», ikkinchi bo‘limi — « 0 ‘zbekiston Respublikasida vaqtincha 
b o lu v c h i xorijiy fuqarolam i ro ‘yxatga olish», — deb nom langan. 
Q oidaning 1 3 -b a n d id a :... M ehm onxonalar, davolash muassasalari, 
sanatoriylar, d am olish uylarining m as’ul shaxslari tom onidan kelib 
jo y ia sh g a n
s h a x s la rn in g
h iso b i 
y u ritila d i. 
1 9 -b a n d id a : 
M eh m on xo nalar m a’muriyati 0 ‘zbekiston Respublikasiga kelish 
«viza»siga ega b o lm a g a n , shuningdek, boshqa qoida buzishlarga 
yo‘l q o ‘ygan xorijiy fuq aro lar t o ‘g‘risida hududiy ichki ishlar 
organlariga zudlik bilan xabar qilishga majburdir. Bunday shaxslam i 
m ehm onxonalarda rasmiylashtirish va mehmonxonalarga joyiashgan 
xorijiy fuq aroiarn in g boMish m uddatini uzaytirish qabul qiluvchi 
tashkilotlam ing yozm a iltim osnom asida (turistlar uchun turning 
amal qilish m u d d atid a) ko‘rsatilgan, lekin «viza» ning am al qilish 
m uddati d arajasid a oshiriladi», — deyiladi. U chinchi b o ‘lim — 
«Xorijiy fuqarolarga O kzbekiston Respublikasida doim iy yashash 
u c h u n r u x s a tn o m a la r b e rish » , to ‘rtin c h i b o ‘iim - « X orijiy 
fu q aro ia rn in g 0 ‘zbekiston R espublikasi hu du dida yurishlari», 
beshinchi b o ‘lim — « 0 ‘zbekiston Respublikasida b o lish m uddatini 
qisqartirish va und an chiqarib yuborish», - deb nomlangan.
V azirlar M ah k am asin in g m azk u r q aro rlarid a, sh u n in g d ek , 
«X orijiy f u q a r o ia r n in g , fu q a ro lig i b o im a g a n sh a x s la rn in g
0 ‘zbekiston Respublikasi hududi orqali tranzit o ‘tish!ari qoidalari» 
ham tasdiqlangan.
Respublikam izda turizm sohasi bo‘yicha yuqori malakali kadrlar 
tayyorlash, q ay ta tayyorlash va malakasini oshirish, turizm ning 
iqtisodiy salo h iy atin i m ustahkam lash va uning sam aradorligini 
yanada oshirish maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
1999-yil 30-iyundagi « 0 ‘zbekistonda turizm sohasi uchun malakali 
kadrlar tayyorlash to ‘g‘risida»gi Farm oni va mazkur Farm on ijrosini 
ta ’minlash uch un 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkamasining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shu yil 2-iyuIdagi « 0 ‘zbekistonda tu rizm so h asi uch un kadrlar 
tayyorlash tizim ini takom illashtirish c h o ra -ta d b irla ri to*g*rísida»gi 
qarori qabul qilindi. M azkur hujjatlarga m uvofiq, 1999—2000-o‘quv 
yilidan boshlab turizm sohasi bo‘yicha oliy m a ’lum otli kadrlar 
ta y y o rla sh
T o s h k e n t 
D a v la t 
Iq tis o d iy o t 
U n iv e rs ite tid a
m ujassam lashtirilishi bayon etildi. Shu m a q sa d d a U niversitetda 
X alqaro turizm fakulteti va unga qarashli «T urizm m enejm enti», 
«Turizm servisi», «Turizm marketingi» kabi m utaxassislik (va boshqa 
nomutaxassislik) kafedralari tashkil etildi. U n iv ersitetd a «Turizm 
m enejm enti» t a ’iim i yo‘nalishi bo‘yicha m a g istratu ra h am faoliyat 
ko‘rsatmoqda.
Ushbu hujjatlarga m u v o fiq , T oshkent s h a h a r m ehm o nx o n a 
xo‘jaligi va turizm litseyi negizida Toshkent tu rizm kasb-hunarkolleji 
tashkil etish va qayta ixtisoslashish, S a m a rq a n d , Buxoro, Xiva, 
Farg‘ona, T erm iz va S hahrisabz shahariarida T u riz m kasb-hunar 
kollejlari ochilishini bosqichm a-bosqich am alg a oshirish vazifasi 
belgilab berildi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ah kam asin in g 2003-yil 11- 
noyabrdagi «Turizm faoliyatini litsenziyalash t o kg ‘risidagi N izom ni 
ta sd iq la s h h a q id a » g i q a r o r id a esa tu r i z m fa o liy a ti b ila n
shug‘ullanishni istagan yuridik subyektlar q ay ta rz d a litsenziyani 
o lish ía ri m u m k in lig i k o ‘rs a tib o ‘tild i. « T u r iz m fa o liy a tin i 
litsenziyalash to ‘g‘risidagi N lZ O M » d a — I. U m u m iy qoidalar,
II. Litsenziya talablari va shartlari, III. Litsenziya olish uchun zaru r 
b o ‘igan hujjatlar, IV. A rizani ko‘rib chiqish va litsenziya berish 
yoki litsenziya berishni rad etish to ‘g‘risida q a r o r qabul qilish, V. 
Litsenziyalami qayta rasmiylashtirish, ulam ing am al qilish muddatini 
uzaytirish, dublikat berish, VI. Litsenziya talab lari va shartlariga 
rioya etilishini nazorat qilish, VII. L itsenziyaning am al qilishini 
t o ‘x ta tib tu ris h , t o ‘x ta tis h , litse n z iy a n i b e k o r q ilis h , V III. 
Litsenziyalar reyestri, IX. Litsenziya berilganligi u ch u n davlat boji 
haqida aniq m a’lum otlar mavjud. S huningdek, q aro rd a V azirlar 
M ahkam asining turizm faoliyatini litsenziyalash komissiyasi tarkibi 
h am tasdiqlab q o ‘yildi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
2005-yil 21-sentabrdagi «T adbirkorlik faoliyati y u ritish u ch u n
ruxsatnom a turlarini qisqartirish va ularni berish tartib -qo idalarin i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

soddalashtirish to ‘g‘risida” gi qarorida esa turizm faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchi yuridik shaxslarga beriladigan litsenziyalar m uddati 
cheksizligi ko‘rsatib o ‘tildi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003-yil 9-dekabrdagi 
«Respublika davlat boshqaruvi organlari tizim ini takom illashtirish 
to ‘g‘risida»gi farm on in i bajarish yuzasidan va turizm sohasida 
boshqaruvning sam arali tizim ini ta ’m inlash maqsadida 0 ‘zbekiston 
Respublikasi V azirlar M ahkamasi tom onidan 2004-yil 28-iyulda 
« 0 ‘z b e k tu riz m » M K fa o liy a tin i y a n a d a ta k o m illa s h tiris h
to ‘g‘risida»gi qarori qabul qilinganligini alohida ta ’kidlab o ‘tish lozim. 
Q arorga m u v o fiq quyidagilar « 0 ‘zbekturizm » M K ning asosiy 
vazifalari etib belgilandi:
- turizm sohasida yagona davlat siyosati o‘tkazilishini ta ’minlash, 
turistik x izm atlar infratuzilm asini shakllantirishga ko‘maklashish;
- turizm ni rivojlantirish davlat dasturini, turistlam ing m uhofaza 
qilinishini va xavfsizligini ta ’m inlash dasturlarini amalga oshirish, 
turistik faoliyatni tarm oqlararo va m intaqalararo muvofiqlashtirish;
- turistik xizm atlarni sertifikatlashtirish;
- turizm sohasida reklam a-axborot siyosatini amalga oshirish;
- tu r iz m n i riv o jla n tiris h so h a sid a g i xorijiy k re d itla r va 
investitsiyalarni ja lb etish, xorijiy m am lakatlar, shuningdek, xorijiy 
k o m p a n iy alar b ila n ham k o rlik n in g uzoq m uddatli dasturlarin i 
rivojlantirish;
- tu rizm sohasi uchun kadrlam i tayyorlash, qayta tayyorlash va 
ularning m alakasini oshirish chora-tadbirlari kompleksini am alga 
oshirish, tu rizm tarm o q fanini rivojlantirishga ko‘maklashish.
Q arorda « 0 ‘zbekturizm» M Kning tashkiliy tuzilmasi va markaziy 
ap p arat xo dim larin in g cheklangan um um iy soni 45 nafar, shu 
jum ladan boshq aru v xodimlari 30 nafar b o lg a n markaziy apparati 
tuzilm asi h am tasdiqlandi.
« 0 ‘zbekturizm » M Kning tashkiliy tuzilmasi:
M intaqaviy b o ‘limlar uchta viloyatda saqlanib qoldi: Sam arqand 
mintaqaviy boMimi, Xorazm mintaqaviy bo‘limi, Buxoro mintaqaviy 
bo‘limi.
H ududiy say o h at va ekskursiya byurolari davlat korxonalari 
(b u n d a n k e y in SEB dk) esa y e ttita v ilo y atd a ta sh k il etild i:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Surxondaryo SEB dk, Q ash q ad ary o SEB dk, N av o iy S E B dk, 
Q oraqalpog‘iston SEB dk, Jizzax SEB dk, N am an g a n SEB dk, 
Farg‘ona SEB dk.
« 0 ‘z b e k tu riz m » M K ti z im id a q u y id a g i m e h m o n x o n a
kom plekslari saqlanib qoldi: «Afrosiyob — Palas» m e h m o n x o n a 
kom pleksi davlat korxonasi, « B uxoro — Palas» m e h m o n x o n a
kompleksi davlat korxonasi, «Xiva» turizm ekskursiya kom pleksi 
d av lat k o rx o n a s i, «Jayxun» m e h m o n x o n a k o m p le k s i d a v la t 
korxonasi, «Xorazm» m eh m o n x o n a kompleksi davlat korxonasi, 
« 0 ‘zolm onxotelz» q o ‘shm a korxonasi.
X izm at ko‘rsatuvchi tu z ilm a la rd a n « D isp etch e rlash tirish va 
x iz m a t k o ‘rsa tish m a rk a ziy b o s h q a rm a s i» d a v la t k o rx o n a s i, 
«Respublika ilm iy -o‘quv k o nsaltin g m arkazi» d av lat korx on asi, 
«Qurilayotgan obyektlar direksiyasi» davlat korxonasi h am milliy 
kom paniya tizim ida saqlanib qoldi.
« 0 ‘zbekturizm » MK. m arkaziy ap paratining tuzilm asi:
R ais-1 kishi.
Rais yordam chisi— 1 kishi.
Raisning birinchi o ‘rinbosari — 1 kishi b o ‘lib, u ng a — T uristik 
xizm atlar va investitsiyalar m arketingi boMimi — 3 k ish i, X alqaro 
alo q alar b o ‘lim i - 4 kishi, L itsenziyalash b o ‘lim i — 2 kishi, 
shuningdek, mutasaddilik q ilinadigan tashkilotlardan — R espublika 
ilm iy-o‘quv konsalting m arkazi, qurilayotgan ob yek tlar direksiyasi, 
D ispetcherlashtirish va xizm at k o ‘rsatish m arkaziy b o sh q arm asi 
qaraydigan b o ‘ldi.
Rais o ‘rinbosari — 1 kishi b o ‘lib, unga - M intaqaviy va xususiy 
turizmni rivojlantirishni qo‘llab-quw atIash bo‘limi — 3 kishi, M oliya- 
iqtisodiyot boshqarm asi - 5 kishi, K adrlar va m utaxassislarni qayta 
tayyorlashni tashkil etish bo‘limi — 2 kishi, shuningdek, m utasaddilik 
q ilin a d ig a n ta sh k ilo tla rd a n — S a m a rq a n d , B u x o ro , X o ra z m
m intaqaviy boMimlari, h ud u d iy say o hat va ekskursiya byurolari 
qaraydigan b o ‘ldi.
K om paniyada, shuningdek:
Yuridik m aslahatchi — 1 kishi.
Maxsus xizm at b o ‘limi — 3 kishi.
U m um iy b o ‘lim - 2 kishi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ish la r b oshqaruvchisi — 1 kishi xizm at fao liy atlarin i olib 
boradigan boMdilar.
K o m p a n iy a d a
5 
ta
m e h m o n x o n a
k o m p le k si 
va 
« 0 ‘zolm onxotelz» qo‘shm a korxonasi saqlanib qoldi.
Q arorda K om paniyaning nizom i ham tasdiqlandi.