Turayev s. J., Ximmataliyev d. O., Beknazarova z. F

Mustaqil yechish uchun masalalar

1. 
   Garmonik tebranishlar amplitudasi 50 mm, davri 4 sekund va boshlang’ich fazasi . 1) Mazkur tebranishning tenglamasini yozing. 2) bo’lganda tebranayotgan nuqtaning muvozanat vaziyatdan siljishini toping. 3) Bu harakat grafigini chizing ( ).
   
2. 
   tenglama bo’yicha harakat qilayotgan nuqta harakat boshlanishidan qancha vaqt o’tgach muvozanat vaziyatidan maksimal siljishiga qadar yo’lni bosib o’tadi? ( dan so’ng).
   
3. 
   Nuqtaning harakat tenglamasi ko’rinishida berilgan. 1) Tebranishlar davrini, 2) nuqtaning maksimal tezligini, 3) uning maksimal tezlanishini toping. ( ).
   
4. 
   Nuqtaning maksimal tezlanishi , tebranish davri 2 sekund va nuqtaning muvozanat vaziyatidan 25 mm ga siljigan paytdagi garmonik tebranishning harakat tenglamasini yozing ( ).
   
5. 
   Garmonik tebranishning boshlang’ich fazasi nolga teng. Nuqta muvozanat vaziyatidan 2.4 sm siljiganda nuqtaning tezligi 3 sm/s bo’ladi. 2.8 sm siljiganda esa tezligi 2 sm/s bo’ladi. Shu tebranishning amplitudasi va davrini toping.
   

( ).

6. 
   Vaqtning paytlari uchun garmonik tebranayotgan nuqta kinetik energiyasining uning potensial energiyasiga bo’lgan nisbati nimaga teng? Tebranishning boshlang’ich fazasi nolga teng.
   

( ).

7. 
   Garmonik tebranma harakatda bo’lgan jismning to’la energiyasi , jismga ta’sir etuvchi maksimal kuch ga teng. Tebranish davri 2 sekund va boshlang’ich faza 60⁰ bo’lsa, bu jismning harakat tenglamasini yozing.
   

( ).

8. 
   Moddiy nuqtaning garmonik tebranishlar amplitudasi , tebranishlarning to’la energiyasi . Muvozanat vaziyatidan qancha siljiganda tebranayotgan nuqtaga kuch ta’sir etadi? ( ).
   
9. 
   Avtomobilning massasi bo’lib har bir oyog’iga massa tug’ri keladi. Avtomobil o’z yuki ta’sirida prujinasining siqilishi ga teng bo’lsa bikrligini aniqlang. ( ).
   
10. 
    Prujinaga toshlar qo’yilgan tarozi pallasi osilgan. Bunda vertikal tebranishlar davri ga teng. Pallaga qo’shimcha toshlar qo’yilganidan keyin vertikal tebranishlar davri bo’ladi. Shu qo’shimcha yuk tufayli prujina qanchaga cho’zilgan? ( ).
    
11. 
    Uzunligi 40 sm va radiusi 1 mm bo’lgan rezinka shnurga og’irligi tosh osilgan. Shu rezinkaning Yung moduli ekanligi ma’lum bo’lsa, toshning vertikal tebranish davrini toping. ( ).
    
12. 
    Kamerton bilan suvda hosil qilingan to’lqin bir qirg’oqdan masofadagi ikkinchi qirg’oqqa da yetib keladi. Agar suv to’lqinining qirg’oqqa urilish chastotasi bo’lsa, uning to’lqin uzunligini toping.
    

( ).

13. 
    Chastotasi va amplitudasi bo’lgan tovush havoda tarqalmoqda, to’lqin uzunligi . 1) Tebranishning tarqalish tezligini 2) havo zarrachalarining maksimal tezligini toping.
    

( ).

14. 
    So’nmaydigan tebranish tenglama ko’rinishida berilgan. Tebranish boshlangandan o’tgandan keyin tebranishlar manbaidan masofada turuvchi nuqtaning muvozanat vaziyatdan siljishini toping. Tebranishning tarqalish tezligi _. ( ).
    
15. 
    Tebranish manbaidan va masofadagi ikki nuqtaning tebranishining fazalar farqi qanchaga teng bo’ladi? Tebranish davri va tarqalish tezligi ( nuqtalar qarama-qarshi fazada tebranadi).
    
16. 
    Tovushning kerosindagi tarqalish tezligi , kerosinning siqilish koeffisiyenti topilsin. Kerosin zichligi deb oling.
    

( ).

17. 
    Okeanning chuqurligi exolot yordamida o’lchangan. Agar tovush paydo bo’lgan paytdan unu qabul qilib olguncha vaqt o’tgan bo’lsa, okeanning chuqurligini toping. Tovushning okean suvida tarqalish tezligi deb oling ( ).
    
18. 
    Cho’yanda tovushning tarqalish tezligini birinchi marta fransuz olimi Bio quyidagicha aniqlagan. Cho'yan bir uchida zang urildi, bunda quvurning ikkinchi uchidagi kuzatuvchiga ikkita tovush: dastlab cho’yan bo’ylab kelgan bir tovush, biro z vaqtdan keyin havo bo’ylab kelgan ikkinchi tovush eshitildi. Quvurning uzunligi , yetib kelgan tovushlar vaqtining farqi bo’lsa, tovushning cho’yanda tarqalish tezligini toping. Tovushning havodagi tezligi _. ( ).
    
19. 
    Tovush havodan suvga o’tgandauning to’lqin uzunligining necha marta kata bo’lishini aniqlang. Tovushning havodagi tezligi , suvda tarqalish tezligi esa , ( ).
    
20. 
    Pianino simi uzunligi , massasi esa . Chastotasi bo’lgan tovush hosil qilish uchun pianino simiga qanday kuch bilan ta’sir qilish lozim?
    

( ).

21. 
    “ ” tonining chastotasi ga mos kelgan, plastinkaning markazidan masofada yozilgan tovush to’lqinining do’ngliklari orasidagi masofani toping. Plastinkaning aylanish chastotasi , ( ).
    
22. 
    Inson qulog’i eshitishi uchun kerak bo’ladigan eng kichik tovush intensivligi bo’lib tovush balandligi bo’lsa havodagi tovush intensivligini aniqlang ( ).
    
23. 
    Tebranish konturi sig’imli kondensator va induktiv g’altakdan iborat. 1) Kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasi qanday so’nish logarifmik dekrementida ichida uch baravar kamayib ketadi. 2) bunda kontur qarshiligi qanchaga teng? ( )
    
24. 
    Tebranish konturi induktivlik, sig’im va qarshilikdan iborat. Bir davrda kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasi necha marta kamayishi topilsin ( )
    
25. 
    Tebranish konturi sig’imga va induktivlikka ega. So’nish logarifmik dekrementi 0.005 ga teng. So’nish tufayli konturning 99% energiyasi qancha vaqtda yo’qoladi? ( ).
    
26. 
    Agar tebranish konturi kondensatorining qoplamalaridagi maksimal zaryad , konturdan o’tayotgan maksimal tok bo’lsa, konturdagi elektromagnit tebranishlar chastotasini toping. Agar konturning induktivligi ga teng bo’lsa, konturdagi kondensator sig’imi nimaga teng bo’ladi? ( ).
    
27. 
    Tebranish konturi sig’imli konturdan hamda induktivlikka ega g’altakdan iborat. Zanjirning qarshiligini hisobga olmaymiz. Kondensator elektr miqdori bilan zaryadlangan. 1) Bu tebranma kontur uchun kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining (sonli koeffisiyentlar bilan) va zanjirdagi tok kuchining vaqtga bog’liq ravishda o’zgarish tenglamasi yozilsin. 2) va ga teng vaqtdagi kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining qiymati va zanjirdagi tok kuchi topilsin. 3) bir davr chegarada bu bog’lanishlarning grafiklarini chizing. ( , , ).
    
28. 
    Tebranish konturi kondensatori qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining vaqtga qarab o’zgarish tenglamasi ko’rinishga ega. Kondensatorning sig’imi ga teng. 1) Tebranish davri, 2) kontur induktivligi, 3) vaqt bo’yicha zanjirdagi tok kuchining o’zgarish qonuni, 4) shu konturga muvofiq keluvchi to’lqin uzunligini toping.
    

( ).

29. 
    Radiolokator li to’lqin uzunlikda impuls chiqaradi. Agar impulsning davomiyligi bo’lsa, har bir impulsdagi tebranishlar soni va radiolokatorning ta’sir masofasini toping ( ).
    
30. 
    Radiolokator li to’lqin uzunlikda ishlab, har bir sekundda impuls chiqaradi. Agar impulsning davomiyligi bo’lsa, har bir impulsda joylashgan ultraqisqa to’lqinlar soni va radiolokator ta’sir masofasini toping. ( ).
    
31. 
    Agar radiolokatorning ta’sir masofasi bo’lsa, impulsning maksimal chastotasini toping. ( ).
    
32. 
    Televizion eshittirishni eltuvchi ultraqisqa to’lqinning chastotasi bo’lib, davomida tasvirning elementini uzatadi. Impulsdan iborat bo’lgan har bir tasvir elementga joylashgan ultraqisqa to’lqinlar sonini toping. ( ).
    
33. 
    vaqt payti uchun tebranish konturi magnit maydon energiyasining elektr maydon energiyasiga nisbatini toping. ( ).
    
34. 
    Uzunligi va ko’ndalang kesimining yuzi bo’lgan g’altak chastotali o’zgaruvchan tok zanjiriga ulangan. G’altakning o’ramlar soni . Kuchlanish bilan tok o’rtasidagi fazalar siljishi bo’lsa, g’altak aktiv qarshiligini toping ( ).
    
35. 
    Elektr doimiysi ( ) va magnit doimiysi ( ) ni bilgan holda elektromagnit to’lqinlarning vakuumdagi tezligini hisoblang.
    

( ).