Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

мелиоратив холатини яхшилайди, тупроқ унумдорлигини оширади,
ҳосилдорликни кўпайтиради. Алмашлаб экишнинг мелиоратив таъсири
юкори бўлиб, тупроқ ҳосилдор бўлади, унда органик ва озика моддалар
кўпаяди, физик хоссаси яхшиланади, иамлик эса камроқ бугланади, биоло­
гик фаолияти ошади ва х.к.
Суғориладиган районларда ҳосилдорлик етарлича бўлмаган ва
шўрланиб турадиган ерларда беда экишнинг аҳамияти катта. Беданинг
мелиорациялаш таъсирини куйидагилар билан тушунтириш мумкин:
• беда ер юзасини ям-яшил қоплаб тупроқни қизишдан ва шамол
таъсиридан ҳимоя килади.
• беда тупроқнинг структурасини яхшилайди, буглатишни камай­
тиради ва тупроқни шўрсизлантиради;

---

• беданинг илдиз системалари жуда чуқур (3-4 м ва ундан ҳам
чуқур кетади) барги эса калин булади. Шунинг учун у жуда кўп мивдорда
тупроқ-грунт сувларини трансимрация қилиб юборади;
• тупровда гумус, озика элементлар захирасини оширади ва биоло­
гик фаоллигини кучайтиради ва бошкалар.
Сугориладиган хўжаликлар шароитда мелиорациялаш ўсимлиги
сифатида беданинг катта аҳамияти борлигини кўпгина тадқиқотчилар
кўрсатиб ўтганлар. Экиладиган районлардаги хўжаликлар ҳудудида одатда
бир неча алмашлаб экиш далалари ўзлаштирилади.
ЗОВУРЛАРНИНГ Р О Ж ВА АҲАМИЯТИ
Шўрланган сизот сувлар етарли даражада оқиб кета олмайдиган
ерларда далани текислаш билан бирга зовурлар тизими хам ерларнинг
шўрини ювишда ва сувларни чиқариб юборишда тупрокнинг чукур
қатламларигача шўрсизлантиришда, сизот сувини чуқурлаштиришда асо­
сий ва ҳал килувчи тадбирлардан ҳисобланади. Зовурлар яхши ишлайдиган
ерларда сув-хўжалик ва агромелиоратив тадбирлар системасидан тўгри