Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

борган сари чучуклаша боради.
Агар табиий оқим ёмон бўлса, сугориш натижасида сизот
сувларининг умумий сатҳи ортиб, тупроқ ва унинг қатламларида
тузларнинг мивдори орта боради ва тупроқ қайта ш ўрланади. М и­
сол учун, Амударё суви билан суғориладиган ерларни кўрсак, сизот
сувларининг таркибидаги тузларнинг мивдори ж уда ўзгарувчан б у ­
лади. Д арё ва каналларга яқин бўлган ерларда сизот сувларининг
туз бўйича шўрланиши Амударё сувига яқин туради. Дарё ва канал-
лардан 100-200 м. шурланииг дараж аси 0,7 дан 2,4 г / л ча, 3 кило-
метрли масофада эса 1
, 8
дан 4 г / л ча ташланиб юборилган ва шўр-
хокли ерларда 27 дан 32 г / л гача етади. Дарёнинг қадимги дельта-
ларидаги тақирли ва қолдиқ ш ўрхокли ерларда 16-25-60 г / л ча
бўлиб, воха оралиғидаги ш ўрхокли тупроқларда сизот сувларининг
шўрланиш дараж аси 55 дан токи 100 г / л ча етади.
Сизот сувлари таркибидаги тузларни тўпланиши йиллар
давомида Амударё су вини суғориш да ишлагишдандир. Сизот сувла­
рининг тузлар билан тўйиниши унинг тупроқ сув алмашиниши
жинслари таркибидаги С а С 0
3
ва гипсни ортиши билан бошланади.
Бундай пайтда сизог сувлари таркибида НССГ
3
ва С О '3_ ни мивдори
камайиб унинг ўрнига хлор, Na+ ва M g 
ни мивдори ортади.
Сизот сувларининг шўрланиш даражаси 25-30 г / л бўлса,
унинг таркибидаги С 0
2
ни мивдори дарё сувларига кўп бўлади,
чунки Са катиони билан қўшилиб СаСОэ шаклида чўкмага тушади.
Сизот сувларининг шўрланиш даражаси ортиб бориши билан унинг
таркибида N a+ ва хлор ионининг мивдори ҳам ортади, лекин Na+
катионининг ортиши хлор ионига нисбатан секин боради, чунки

---