Тупроқшунослик асослари

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
33 
ҳақидаги умумий назарий тушунчалар – В.В.Докучаев, П.А.Костичев, 
Н.М.Сиберцев, 
В.Р.Вильямс, 
П.С.Коссович, 
К.Д.Глинка, 
Г.Иенни, 
Ф.Дюшофур ва бошқа машҳур олимлар илмий фаолияти туфайли 
шаклланган. Тупроқ пайдо бўлиш жараѐни ҳақидаги таълимотнинг ҳозирги 
замон да ривожланишида И.П.Герасимов, В.А.Ковда, Б.П.Полинов, 
И.В.Тюрин, А.А.Роде, С.П.Ярков ва бошқа тадқиқотчиларнинг хизматлари 
ниҳоятда катта роль ўйнайди.
Тупроқ пайдо бўлиши ниҳоятда мураккаб биофизик-кимѐвий жараѐндир. 
А.А.Роденинг курсатишича, тупроқ пайдо бўлиш жараѐни деб моддалар ва 
энергиянинг тупроқ қатламида ўзгариши ва ҳаракати сингари ҳодисалар 
йиғиндисига айтилади.
Тупроқ пайдо бўлиш жараѐн ѐки тупроқ пайдо бўлиши- бу ер юзасини 
ташкил этувчи тоғ жинсларидан тупроқ пайдо бўлиши, тупроқ пайдо булищ 
омиллари комплекси таъсирида Ернинг табиий ѐки антропоген 
экосистемаларида 
ривожланиши, 
функциясини 
бажариши 
ва 
эволюциясидаги мураккаб табиий жараѐнлардир. 
Тупроқ сифати мвайян вазифаларни бажариш учун тупроқ 
унумдорлигини хорижда R. Lal, 1993; 1997 ; 1998 ; 1999 ; Doron ва Parkin , 
1994; Doron бошқалар , 1996 . Sarter ва бошқалар. ,1997 ; Larson ва Pirs, 
1991; Bezdisek бошқаларалар , 1996 . Karlen бошқалар , 1997 . Papendeskва 
Parr , 1992 ; Parr ва бошқалар., 1992 ва бошқалар ишларида келтирилган.
 
Тупроқ агрономик жихатдан ер юза қатламида муҳим 
вазифаларни бажаради, яъни ўсимлик биомассаси, тупроқ хосилдорлиги, 
сув тозалаш, ифлослантирувчи биологик моддаларни холос қилдириш, 
шахар ва саноат чиқиндиларидан тозаловчи функцияни бажаради.
 
Тупроқ ердан фойдаланиш, унинг хусусиятларини яхшилаш ва