2.4. Vobkent tumani oykonimlarining tasniflanishi
Tuman toponimlari quyidagicha tasnifladik:
Etnooykonimlar. Bunday oykonimlar turli xil xalqlarning, urug`-aymoqlar nomlaridan kelib chiqadi. Aytish mumkinki tuman toponimlarning asosiy qismini aynan etnotoponimlar tashkil etadi.
Ular quyidagilardir: Nayman, Uyg’ur, Do’rmon, Ming, Qo’ng’irot, Kurlaut, Qiyot, Burqut, Totor, Yobg’u, Bahrin, Qipchoq, Shunqor, Mo’g’o’ l
Gidrooykonimlar – aholi yashaydigan joy nomlari tarkibida suv bilan bog`liq terminlar qatnashadi.
Tuman hududida quyidagi gidrooykonimlar uchraydi: Ko’liodina, Usuni ko’l, Jo’yiadoq, Dahana, Ko’lixatib, Katta Oqrabot, Odoqariq
Din va diniy shaxslarga bilan bog`liq oykonimlar: Niyozxo’ja, Eshonlar, Maxsumlar, Xo’jalar, Mo’minobod, Boboshex, So’fidehqon, Yangimachit, Baxshiyon, Shexon, Imomqozixon, Xo’japorso, Rabotishex, Pirmast
Obe’ktning geografik o’rni va o’sha joyning xususiyatini bildiruvchi oykonimlar.
Ularga quyidagilar kiradi: Teshiktepa, Teraklik, Talipushmon, Anjirbog’, Panob, Kalti, Sho’robod, Talligandum, Talliqo’llo’x, Bozorjoyi, Chorbog’taka, Oqrabot, Yakkarabot, Yo’lbo’ldi, Rosbadan, Buzunduvon, Kosare, Hajuvon, Kashivon, Beshrabot, Sariosiyo, Qumbosti, Changiron, Shakaravon, Shakarkent, Saripanja, Registonak, Regdaliyon, Rabotipoyon, Qumrabod, Bodomcha, Chorrabot, Qo’yirabot, Rabot, Chuqurko’cha, Quyirabot, Kaltarabot, Rabotisorin, Gavuzduvon, Chorbog’kent
Aholi punktlarini dastlabki tipini bildiruvchi oykonimlar: Yangirabot, Yangikent, Yangihayot
Tarkibida rang – tus bildiruvchi qo’shimchali oykonimlar: Ko’kdala
Kasb-hunariga qarab nom berilgan oykonimlar: Latifsobungar, Kurjuq, Novvoy, Chitgaron, Buyrabof, Dukchilar, Astarbof, Buyinturuq, Sartaroshlar, Toqido’z, Halvogaron, Arobachi, Asbob, Sarkad, Qamchinbof, Kordgaron, (Pichoqchilar), Charmgaron,Qassobon.
Orooykonimlar: Talgandum, Bug’doytepa
Ijtimoiy kelib chiqishiga ko’ra hosil bo’lgan oykonimlar: Boylik
Xronologik oykonimlar: Chug`ilon, Abadiy, Amrobod, Abbosxo’ja
Antropooykonimlar-kishilarning ism-shariflari, taxalluslari bilan bog’liq nomlar. Vobkent tumanida bunday nomlar juda ko’p va ular xilma-xil. Turkistonni Rossiya bosib olgandan keyin va sho’ro davrida ko’p mahalliy nomlar o’zgartirilib, kishilar nomlari qo’yildi. Eski nomlarning ko’pchiligi endi tiklandi, yangi mahalliy nomlar qo’yildi. Lekin joylarga kishilar nomini qo’yishga juda berilib ketmaslik kerak. Me’morial nomlar bundan mustasno, albatta. O’zbek halqining jahon fani va madaniyati taraqqiyotiga katta hissa qo’shgan, taniqli olim, yozuvchi, shoirlar, sarkardalar, ma’rifiy namoyondalari, Xalq ustalari nomlarini hurmat va g’urur bilan e’tirof qilishadi. Ularning nomlari ko’chalar, maydonlar, bog’lar, xiyobonlarga, ayrim muassasa, korxona, tashkilotlarga qo’yilgan.
Lekin kishilar nomlari berilgan joylarga o’sha shaxs haqida ma’lumotnoma yozib qo’yilsa yaxshi bo’ladi. Boborahim Mashrab
Zoooykonimlar: Xargo’sht
Fitooykonimlar: Angorg`unji, Talligandum, Chorbog’kent
Yangi davr taqazosi bilan paydo bo’lgan nomlar, neotoponimlar: Yangiobod
Umuman olganda, nom qo’yish, hoh u farzandiga nom qo’yish bo’lsin, xoh shahar, qishloq, maydon, mavze, ko’chaga nom qo’yish bo’lsin katta san’atdir. Nom qo’yishda yaxshi uylab, shoshmasdan mulohaza qilib ish tutish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |