Tuproqning unumdorligini oshirishda mikroorganizmlarning ishtiroki


Unumdorlikni oshirishning asosiy tadbirlari



Download 34,13 Kb.
bet6/7
Sana16.12.2022
Hajmi34,13 Kb.
#888508
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Tuproqning unumdorligini oshirishda mikroorganizmlarning ishtiro

Unumdorlikni oshirishning asosiy tadbirlari.
Tuproq unumdorligini muntazam oshirib borish va uning imkoniyatlaridan qishloq xo’jalik ekinlari hosildorligini yanada oshirish maqsadida samarali foydalanish, hozirgi tuproqshunoslik-ning aktual muammolaridan biridir. Tuproqning samarali unumdorligini oshirish usullari xilma-xildir. Tuproqqa maqbul darajada ishlov berish, o’g’itlar va turli meliorativ tadbirlardan foydalanish, almashlab ekish, yerdan foydalanishni ilmiy asosda tashkil etish, tuproqning ekologik holatini yaxshilash singari tadbirlar tuproq unumdorligining samaradorligini keskin oshirish imkonini beradi. Tuproqqa ishlov berishning asosiy maqsadi, uning suv-havo va oziq rejimlarini tartibga solishga qaratilgan. Ishlov berishning maqbul turlaridan foydalanishda tuproqning gumusli qatlami qalinligi, tuproq haydalma osti gorizontlarining xususiyatlari, mexanik tarkibi, har xil tuz saqlaydigan qatlamning joylashuv chuqurligi va boshqa xususiyatlarga e’tibor beriladi.
Turli o’g’itlardan foydalanish hamda kimyoviy meliorasiya (ohaklash, gipslash) kabi tadbirlarni qo’llanishda tuproq xossalarini e’tiborga olish yanada ko’proq ahamiyatga ega. Tuproqdagi o’simlikka o’tuvchi, harakatchan shakldagi oziq moddalar miqdoriga ko’ra mineral o’g’itlar dozasi aniqlanadi. Organik o’g’itlardan foydalanilayotganda ham tuproqning (gumus miqdori, gumusli holati kabi) xossalari e’tiborga olinadi. Tuproq xossalari yerni sug’orish yoki zahini qochirish meliorasiyasi turlaridan foydalanish zarurligini ko’rsatib beradi. Jumladan tuproqning tuz rejimi va suv fizik xossalarini e’tiborga olmasdan sug’orish yerlarning qayta sho’rlanishiga yoki botqoqlanishiga sabab bo’ladi.
Ekinlarni joylashtirayotganda tuproqning xossalari, sho’rlanish, sho’rtoblanish hamda eroziyalanish darajasi, joyning relyef sharoitlari katta ahamiyatga ega, chunki bu omillar tuproq unumdorligining ko’plab shart-sharoitlarini belgilaydi.
Tajribalardan ma’lumki, mineral o’g’itlardan foydalanish ekinlar hosildorligini keskin oshiradi, ammo uning samarasi odatda unumdorligi pastrok joylarda yuqoriroq bo’ladi (43-jadval).
O’rta Osiyo tuproqlari unumdorligini o’rganishga doir vegetativ tajribalar shuni ko’rsatadiki, gumusga boy tipik bo’z tuproqlar hamda o’tloq va botqoq-o’tloq tuproqlar ancha yuqori unumdorlikka ega bo’lib, och tusli bo’z tuproqlar kamroq va taqirlar past unumdorlikka ega. Masalan, azotli o’g’itlar barcha tuproqlarda ekinlarning hosilini oshirsa-da, ammo kam gumusli och tusli bo’z tuproq va taqir tuproqlarda uning samarasi yuqoriroq bo’lgan. Fosfor taqirlarda, azot va fosfor aralashmasi esa barcha tuproqlarda hosilni oshirish imkonini beradi. Bunda, yana o’sha kam gumusli tuproqlarda mineral o’g’itlar samarasi yaxshi ifodalanadi. Tuproqlarning turli genetik qatlamlari ham bir xil unumdorlikka ega emas.
Almashlab ekish joriy etilmagan va faqat mineral o’g’itlar solinadigan dalalarda tuproqdagi gumus va oziq element miqdori keskin kamayib, struktura holati yomonlashadi hamda unumdorligi pasayadi. Tuproqlarni agrokimyoviy tekshirishlar shuni ko’rsatadiki, O’rta Osiyoda gumusi kam tuproqlar jami ekin maydonining 2/3 qismini, chirindi miqdori o’rtacha bo’lgan tuproqlar 1/3 qismini, ko’p chirindili tuproqlar esa atigi 7 foizini tashkil etadi.

XULOSA
Xulosa qilib aytganda Molekulyar azotni o’zlashtiruvchi mikroorganizmlar ahamiyati nihoyatda katta.Atmosferadagi azot zahirasi bitmas -tuganmas bo’lib yerning 1 km sathidagi havoda 8 mln tonna azot mavjud bo’lib osimliklar tomonidan o’zlashtirila olinmaydigan bu azot mikroorganizmlar tomonidan o’zlashtiriladi va o’simliklar uchun maqbul holatga keltiriladi.Azotobakteriyalarning turli xillari : oltingugurt bakteriyalari , qizil (purpur) bakteriyalar sianobakteriyalar va boshqalarning faoliyati natijasida bu jarayon boradi.O’simlik va mikroorganizmlarning simbiozi natijasi bo’lgan bu jarayon ahamiyatlidir . Ektosimbioz shaklida (mikroorganizm o'simlik tashqarisida joylashgan joyda) yoki endosimbiozda (mikroorganizm o’simllikda bo'lgan joyda) o'simliklar bilan, xususan dukkakli va o'tlar bilan simbiyotik assotsiatsiyalarni o'rnatishga qodir bo'lgan boshqa azotni biriktiruvchi mikroorganizmlar mavjud. Quruq ekotizimdagi turg'un azotning ko'p qismi avlod bakteriyalarining simbiyotik assotsiatsiyasidan kelib chiqadi Rhizobium, Bradyrhizobium, Sinorhizobium, Azorhizobium, Allorhizoium Y Mesorhizobiumlar simbiozi Ammonifikatsiya – oqsil, amonikislotalar va boshqa tarkibida azot saqlovchi moddalarning parchalanishi natijasida ammiak hosil bo‘lishi jarayondir. Bu jarayonni azot minerallashuvi deb ham aytiladi. Chunki hosil bo‘lgan ammiak yana nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar yordamida mineral holatga aylantiriladi. Oqsillarning aerob, anaerob bakteriyalar, zamburuglar ishtirokida ammonifikatsiyaga uchrashi aniqlangan. Bu jarayonda alohida aktivlik namoyon qiluvchi mikroorganizmlarga Psevdomonas oilasi vakillari, basillalar oilasi vakillari mansub . Nitrifikatsiya – tuproq, go‘ng, suvda organik moddalar parchalanishidan hosil bo‘lgan ammiakning oksidlanib nitrit va keyin nitratlarga aylanishi jarayonidir. Nitrafikatsiyaning birinchi bosqichini besh avlodning vakillari: Nitrosmonas, Nitrosokokkus, Nitrosospira, Nitrosolobus va Nitrosovibrio vakillari amalga oshirsalar, ikkinchi bosqichini Nitrobakter, Nitrospira, Nitrokokkus avlod vakillari amalga oshiradilar. Bu jarayonlarning barchasi tuproqning unumdorligini oshirish,tarkibini yaxshilash va o’simliklarning hosildorligini oshirishga xizmat qiladi



Download 34,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish