Tuproqning minerologik tarkibi reja: kirish asosiy qism 1-Bob. Asosiy tuproq paydo qiluvchi ona jinslar 2-Bob. Tuproq tarkibidagi birlamchi minerallar

1	Kvars	+++	+++	-	-	-	-
Mikroelementlar
2	Amof kremnezm	+	+	-	-	-	+	- - -
3	Dala shpatlari	+++	++	-	-	-	-	K, Ca, Mg, Fe mikroelement
4	Muskovit	+++	++	+	+	+	+-	K, Fe mikroelment Ca, Mg, Na
5	Biotit	++	+	+	+	+	+-	Mg, K, Fe mikroelement, Ca, Na
6	Xloridlar	+++	++	+	+	+	+-	Mg, Fe mikroelement, Ca, K
7	Montmoril lonit	+++	++	+++	++	++	+-	Mg, Ca, Na
8	Kaolinit	+++	+	+	+	+	+	Si, Al
9	Getit	+-	+-	-	+	+	+	Fe
10	Gibbsit	+-	+-	-	+	+	+	Al
11	Amorf	++	+	-	+++	+++	++	Fe, Al
12	Poligorskit	+-	+-	++	+	+	++	Mg,
13	Vermikulit	+	+	++	++	+	++	K, Mg, Ca,
14	Gips	++	+-	--	+	+	+	Ca, S

* +++ ko‘p, + kam,

++ o‘rtacha, - juda kam yoki yo‘q

XULOSA

Tuproq – bu tog‘ jinslari, tirik organizmlar, iqlim, relyef va vaqtning birgalikdagi funksiyasi tufayli paydo bo‘lgan, unumdorlik qobiliyatiga ega bo‘lgan tog‘ jinslari nurash qobig‘ining yuza qatlamidagi murakkab, ko‘p funksiyali va ko‘p komponentli, ko‘p fazali ochiq sistemadir. Mustaqil tabiiy jism - tuproq qattiq (mineral va organik zarrachalar), suyuq (tuproq eritmasi), gazmison (tuproq havosi) va tirik jonivorlar (tuproq organizmlari) kabi bir-biri bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan turli qismlardan iborat ko‘p fazali dispers (turli zarrachalar to‘plamidan tashkil topgan) sistemadir. Tuproqning minerologik tarkibi haqida xulosa qilib aytadigan bo’lsak:

• 
  Tuproqning mineral qismi uning massasiga nisbatan 80-90 foizni tashkil etib, organogen (torfli) tuproqlarda esa 1-10 foiz atrofida bo‘ladi. Turli tog‘ jinslaridagi mineral zarrachalar tuproq paydo bo‘lish jarayonlari natijasida tuproqqa o‘tib to‘planadi.
  
• 
  Tuproqning minerologik tarkibi uni hosil qiladigan jinslarga bog’liq.
  
• 
  Tuproq hosil qiluvchi jinslar o‘zining tashqi ko‘rinishi, belgilari, tuzilishi va shuningdek kimyoviy mineralogik va mexanik tarkibi bilan farqlanadi.
  
• 
  Tuproq paydo qiluvchi jinslar va tuproq tarkibida juda ko‘p xildagi minerallar uchraydi. Ularning umumiy soni yuzlab sanaladi.
  
• 
  Har bir mineral ma‘lum kimyoviy tarkibga va uning uchun xarakterli bo‘lgan ichki tuzilishga ega, ya‘ni kristal panjaralaridagi atomlari ma‘lum tartibda joylashgan.
  
• 
  Kelib chiqishiga ko‘ra bu minerallar: birlamchi va ikkilamchi gruppalarga bo‘linadi. Ba‘zan muayyan bir mineral birlamchi va ikkilamchi shaklda uchraydi.
  
• 
  Birlamchi minerallarga magmatik va metofmorfik jinslarning mexanik nurashi natijasida kimyoviy jihatdan o‘zgarmasdan, g‘ovak jinslar va tuproqlarda to‘planadigan minerallar kiradi.
  
• 
  Birlamchi minerallarga: Kvars, rutil, magetit, gematit singari oksidlar,alyuminasilikatlar, slyudalar va boshqa ko’plab minerallar kiradi.
  
• 
  Ikkilamchi minerallar deb, asosan magmatik jinslar va birlamchi minerallarning kimyoviy va biologik nurashi natijasida hosil bo‘lgan minerallarga aytiladi. Qumli jinslar asosan birlamchi minerallardan iborat bo‘lib, g‘ovak jinslarning asosiy massasi esa ko‘pincha ikkilamchi minerallardan tashkil topgan.
  
• 
  Ikkilamchi minerallarga: oddiy tuzlarning minerallari, gill minerallar-montmorillonitli, kaolinitli, gidroslyudali minerallar kiradi.
  

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI:

1. 
   Karimov I. Asarlar tо‘plami.- Toshkent: “О‘zbekiston”, 1999- 2014 yy.
   
2. 
   Abdullayev S.A., Namozov X. Tuproq melioratsiyasi.-Toshkent: “Milliy ensiklopediyasi nashriyoti”, 2011.
   
3. 
   Boboxо‘jayev I.. Uzoqov P. Tuproqshunoslik.-Toshkent: "Mehnat",1995.
   
4. 
   Sidiqov. S, Faxrutdinova. M. “Tuproqshunoslik va о‘simlikshunoslik asoslari”.- Toshkent: “Universitet”, 2005
   
5. 
   Tursunov L. Tabiiy va texnogen buzilgan tuproqlar genezisi, geografiyasi va rekultivatsiyasi.- Toshkent, 2008.
   
6. 
   Abdraxmonov T., Jabbarov Z.A., Fahrutdinova M. Tuproqlarning ifloslanish muammolari va muxofaza qilish tadbirlari. – Toshkent: “Universitet”, 2008.
   
7. 
   “Agrokimyo” D.S.Sattorov tahriri ostida.-Toshkent “CHо‘lpon”, 2011.
   
8. 
   Boboxо‘jayev I.. Uzoqov P. “Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi” “Tuproqshunoslikdan amaliy qо‘llanma”.– Toshkent: “Mehnat”, 1990.
   
9. 
   Boboxо‘jayev I.. P.Uzoqov. “ Tuproq himoyaga muhtoj Seni e’zozlaymiz tabiat” .- Toshkent: “Mehnat”, 1988.
   
10. 
    Abdullayev X.A. О‘zbekiston tuproqlari.-Toshkent, 1973 yil.
    
11. 
    Gofurov K.G. Abdurahmonov T. Tuproq bonitirovkasi kursi.-Toshkent, 1998.
    

Ilovalar

1-ilova

Birlamchi minerallar

1. 
   Kvars
   

2. 
   Magnetit
   

3. 
   Slyudalar
   

4. 
   Rutil
   

2-ilova

Ikkilamchi minerallar

1. 
   Dolomit
   

2. 
   Getit