Tuproqning minerologik tarkibi reja: kirish asosiy qism 1-Bob. Asosiy tuproq paydo qiluvchi ona jinslar 2-Bob. Tuproq tarkibidagi birlamchi minerallar

Tuproq va ona jinslarning minerologik tarkibi.

Zich magmatik tog‘ jinslari va maydalangan (g‘ovak) jinslar mineralogik tarkibi bir-biridan farq kiladi. Masalan, magmatik jinslar tarkibida ko‘p tarqalgan birlamchi minerallar - dala shpatlari - 59,5 %., kvars - 12,0 %, amfibollar (shoh aldoqchisi) va piroksenlar - 16,8 %, slyudalar - 3,8 %, boshqa minerallar - 7,9 % ni tashkil etadi. Magmatik jinslarning nurashi, g‘ovak jinslarga aylanishi va boshqa joylarga ko‘chirilib yotqizilishi natijasida ularning tarkibi bir muncha o‘zgaradi. Shuning uchun g‘ovak jinslar tarkibida kvars - 40-60 %, dala shpatlari - 20 %, natriyli - kalsiyli dala shpatlari yoki plagioklazlar kamroq uchraydi, amfibollar, piroksenlar va ko‘pgina boshqa slyudalar esa, juda oson nurashi sababli g‘ovak jinslar va tuproqlarda juda kam miqdorda uchraydi. Tuproq paydo qiluvchi jinslar va tuproq tarkibida juda ko‘p xildagi minerallar uchraydi. Ularning umumiy soni yuzlab sanaladi. Har bir mineral ma‘lum kimyoviy tarkibga va uning uchun xarakterli bo‘lgan ichki tuzilishga ega, ya‘ni kristal panjaralaridagi atomlari ma‘lum tartibda joylashgan. Kelib chiqishiga ko‘ra bu minerallar: birlamchi va ikkilamchi gruppalarga bo‘linadi. Ba‘zan muayyan bir mineral birlamchi va ikkilamchi shaklda uchraydi. Birlamchi minerallarga magmatik va metofmorfik jinslarning mexanik nurashi natijasida kimyoviy jihatdan o‘zgarmasdan, g‘ovak jinslar va tuproqlarda to‘planadigan minerallar kiradi. Ikkilamchi minerallar deb, asosan magmatik jinslar va birlamchi minerallarning kimyoviy va biologik nurashi natijasida hosil bo‘lgan minerallarga aytiladi. Qumli jinslar asosan birlamchi minerallardan iborat bo‘lib, g‘ovak jinslarning asosiy massasi esa ko‘pincha ikkilamchi minerallardan tashkil topgan.