Tuproqning g’ovakligini qattiq, suyuq, gazsimon holatini aniqlashda ms excel dasturidan foydalanish

---

 
TUPROQNING G’OVAKLIGINI QATTIQ, SUYUQ, GAZSIMON HOLATINI ANIQLASHDA MS 
EXCEL DASTURIDAN FOYDALANISH 
Karimova D.F - talaba TIQXMMI 
Annotatsiya. 

Ushbu maqolaning asl mohiyati shundan iboratki tuproqshunoslik va dehqonchilik fanidan 
o’tilayotgan ko’plab labaratoriya ishlarini Ms Excel dasturida ishlab chiqish yanada onson hamda har bir 
talabaga qulaylik tug’diradi.
Mamlakatning iqtisodiy barqarorligi va aholining munosib hayot kechirishin ta’minlashda fermer, 
dehqon xo’jaliklari va tomorqa yer egalari qulay ishbilarmonlik muhitini yaratish, ularningyer 
maydonlaridan samarali foydalanish masalasi alohida o’rin tutadi. Shu sababli O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining “ Fermer, dehqon ho’jaliklari va tomorqa egalarining huquqiy hamda qonuniy manfaatlarini 
himoya qilish, qishloq xo’jaligi ekin maydonlaridan samarali foydalanish tizimini tubdan takomillashtirish 
chora- tadbirlari to’g’risida”gi Farmoni ana shunday muammolarni hal qilish va 2017-2021 yillarda 
O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustivot yo’nalishi Harakatlar strategiyasida belgilangan 
vazifalarni ijro etish maqsadida qabul qilindi.[1-2] 
Ushbu farmonga muvofiq fermer, dehqon xo’jaliklari va tomorqa egalari uchun zarur bo’lgan tehnik 
qurilmalarni ta’minlashda, tuproqdan labaratorik sharoitda olinadigan tuproqning namligi, hajm massasi, 
solishtirma massalari, go’vakliligi, suyuq, qattiq, gazsimon holarini suv o’tkazuvchanlik xususiyatini , suv 
ko’tarish xususiyatini va tuproqning ko’plab analizlarini olishda Amaliy Ahborot Tehnalogiyalari fani juda 
qo’l keladi. 
Tuproq tarkibidagi mehanikaviy zarrachalar struktura bo’lakchalari oralig’I, ildiz, qurt-qumusqa 
yo’llari hisobiga hosil bo’lgan bo’shliqlar yig’indisi tuproqning g’ovakligi deyiladi. 
Ko’pchilik tuproqda g’ovaklikning umumiy hajmi 40-50% bo’ladi. G’ovaklik turli tuproqlarda va 
ularning ayrim qavatlarida xar hil bo’ladi. G’ovaklik tuproq qatlamida suv va havoning harakat qilishida 
shunga qarab bir qancha fizika kimyoviy va biologik protseslarning o’zgarib turishida katta ahamiyatga ega. 
Umumiy g’ovaklik hajm massasi 
va solishtirma massa (d) ko’rsatgichlari yordamida hisoblanadi. 
=
(1) 
Bu ko’rsatgichni barcha qatlamlar bo’yicha jadvaldan foydalanib hisoblaymiz. Jadval natijalaridan 
foydalanib tuproqning qattiq holatdagi hajm (TBT) 0-16sm li qatlam uchun: 
(2) 
Hajm namligi massaga nisbatan foiz hisobidagi namlikni hajm massaga ko’paytirish yo’li bilan 
topiladi.
(3) 
Tuproqning qattiq holdagi hajmi quyidagicha ifodalanadi: 
(TQXX)=100%
(4) 

---

Xamma olib borilgan hisoblashlar bo’z tuproqning 0-16 sm qatlamiga tegishlidir. 
Xulosa
Talabalar va muhandislar, barcha injenerlar zamonaviy texnologiya, kompyuterlardan foydalanishni 
afzallik tomonlarini korsatish lozim. Kompyuterni qulaylik tomonlari juda kop. Bizga ham vaqt ham harajat 
kam sarf bo’ladigon tomonlarini korib chiqishimiz kerak, albatta zamondan chetda qolmagan holda.
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirsh beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha qabul 
qilingan Harakatlar Strategiyasi, 2017 y., 7 fevral. 
2.“Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora tadbirlari to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2017 yil 20-apreldagi PQ-2909-sonli qarori.
3. O’zbekiston Respublikasini 
“Ta’lim tog’risida”gi Qonun. Barkamol avlod-
O’zbekiston
taraqqiyotining 
poydevori. - 
Т.:SHarq, 1998 
4.“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”. Barkamol avlod-
O’zbekiston
taraqqiyotining poydevori. - 
Т.:SHarq, 
1998 
5.З.С.Абдуллаев, С.С.Мирзаев, Г.Шодмонова, Н.Б.Шамсиддинов Информатика ва ахборот 
технологиялари, Т., 2012й. 
Ilmiy rahbar: dots. i.f.n., B.O.Raxmankulova