Tuproqlardagi Alyuminiy birikmalari

1. Alyumosilikatlar panjarasiga kiruvchi silikatli aluminiy.

2. Alyumosilikatlar kristall panjarasiga kirmaydigan, erkin aluminiy.

O’z navbatida erkin aluminiy guruhi kristallangan va amorf guruhlariga bo’linadi. Aluminiyning bu guruhlarini aniqlashning turli yo’llari mavjud.

Masalan, Dyushofurning bir usuli 1n. NaOH yordamida yoki yana bir usuli esa 1 n. KCl eritmasida ajratish.

Aluminiy guruhlari har xil tuproqlarda va ularning profillarida xilma-xil miqdorda tarqalgan. Buni S.V. Zon (1982) ma‘lumotlarida ko’rishimiz mumkin.

O’zbekiston tuproqlarida yalpi aluminiy miqdori 7.1-7.8% atrofida bo’lib, profil bo’ylab deyarli bir xil tarqalgan.

Shuni alohida qayd etish kerakki, tuproq unumdorligida va undagi fizik-kimyoviy jarayonlarning borishida aluminiy tuproq eritmasidagi miqdori muhim rol o’ynaydi. Uning konsentratsiyasi va birikma shakli pH miqdori bilan uzviy bog’liq bo’ladi.

Aluminiy gidroksidi amfoter xususiyatga ega. Yetarli nordon sharoitda tuzlarni hosil qiladi va aluminiy kation eritmada mavjud bo‗ladi Al(OH)3 + 3HCl  Al+3 + 3Cl- + 3H2O. Kezi kelganda shuni ham ta‘kidlash kerakki, ishqori yer va ishqori elementlarning tuproq eritmasidagi konsentratsiyasi pH deyarli bog‗liq emas, yoki juda oz miqdorda bog‗liq

Ishqoriy muhitda alyuminatlar hosil bo’ladi, agar ishqor miqdori ko’Ap bolsa, gidroksialyuminatlar eritmada paydo bo’ladi.

Ishqoriy muhitda alyuminatlar hosil bo’ladi, agar ishqor miqdori ko’Ap bolsa, gidroksialyuminatlar eritmada paydo bo’ladi.

• Al(OH)3 + NaOH + Na[Al(OH)4]

Tuproq uchun xarakterli bo‗lgan pH oraliqlarda tuproq eritmasida

• Al+3, AlOH+2, Al(OH)2+, Al(OH)0, Al(OH)4-

Ko’rinishlarda uchraydi.

• Merioni (1976) eritmadagi aluminiyning har xil shakllari pH ga bog’liqligini ko’rsatgan, ya‘ni uning ma‘lumotlariga ko’ra, pH=4-5 bo’lganda Al+3, pH=7.5-8 bo‗lganda esa Al(OH)3 mavjud bo’ladi. Demak, bizning tuproqlarimizda Al(OH)3 shaklida ham bo’lishi mumkin .