42
Ba’zi bir cho‘kmalarni filtrlash va yuvib tushirish eritmalari
1-jadval
Cho‘kma
Cho‘ktiruvchi
Filtr
Yuvib tushiruvchi
suyuqlik
SiO
2
H
2
O
HCl + jelatina
Oq tasma d= 9 -
11 sm
HCI ning 1% li issiq
eritmasi
R (OH),
ya’ni
Fe(OH)
3
+
Al(OH)
3
NH
4
ON
Qizil tasma, d =
9-11 sm
NH
4
NO
3
ning 1 % li
issiq ishqoriy eritmasi
CaC
2
O
4·
H
2
O
(NH
4
)
3
C
2
O
4
4
% li eritmasi
Havorang
tasma d=7-9 sm
Oddiy distillangan suv
MgNH
4
PO
4
6H
2
O
NaHPO
4
+
NH
4
OH ning
10 % li
eritmasi
Havorang
tasma d=7-9 sm
NH
4
OH ning 2,5 % li
eritmasi
BaSO
4
VaSI
2
ning 5
% li eritmasi
Havorang
tasmali d=5,5-7-
9 sm
HCl bilan nor-
donlashtirilgan qaynoq
suv
Issiq suv harorati - 80-90°, iliq suv harorati - 40-50°.
Moddalarni cho‘ktirish orqali ajratib olish
Eritmadagi moddalarni cho‘ktirish orqali ajratib olish mumkin.
Cho‘kmalar o‘z tuzilishiga ko‘ra 2 xil bo‘ladi: kristall (CaC
2
O
4
, 6H
2
O,
MgNH
4
PO
4
6H
2
O, BaSO
4
va b.) va amorf (Fe(OH)
3
, Al(OH)
3
, SiO
2
nH
2
O).
Ayrim amorf moddalar qizdirish ta’sirida
yoki oddiy holatida ham
kristallik holatiga o‘tishi mumkin.
Kristall cho‘kmalar issiq eritmadan sekinlik bilan ajratib olinsa, ular
birmuncha toza holatda cho‘kadi. Bunda kristallar mayda bo‘lib, qog‘oz
filtrlar orqali osonlik bilan o‘tib ketishi mumkin. Yirik cho‘kma
hosil
qilish uchun uzoq vaqt issiq joyda qoldirish lozim. Bunda cho‘kmalarning
"yetilishi" kuzatiladi, ya’ni mayda-mayda cho‘kmalar birlashib, yiriklarini
hosil qiladi. Lekin turli cho‘kmalarning yetilishi uchun har xil vaqt talab
qilinadi. Masalan, CaC
2
O
4·
6H
2
O uchun 2
soat yetadi, BaS0
4
bir sutka
davomida cho‘kmaga tushishi mumkin.
Analiz qilinayotgan eritmalarga ba’zi
bir organik kislotalarning
ta’sirida cho‘kmalar yiriklashishi mumkin. Masalan, nordon so‘rimga
VaSI
2
quyishdan oldin 1 % li pikrin kislotasidan qo‘shilsa, BaS0
4
ning
cho‘kmalari yiriklashib, uni uzoq qoldirish zarurati bo‘lmaydi.
Amorf cho‘kmalar sovuqligida yoki iliq holatda hosil qilinadi.
So‘ngra mayda kolloidlar koagulyatsiya bo‘lishi uchun qaynatiladi.
43
Fe(OH)
3
, Al(OH)
3
ning amorf zarrachalarini yiriklashtirish uchun ammoniy
tuzlaridan foydalaniladi. Hosil bo‘lgan amorf cho‘kmalar darhol filtrlab
olinadi. Aniqlanayotgan modda eritmadan to‘liq
ajralib chiqishi va
eruvchanligi past bo‘lishi uchun cho‘ktiruvchi – reaktiv sal mo‘lroq
ishlatiladi. Lekin cho‘kma – cho‘ktiruvchi reaktiv ma’lum bir miqdorda
quyilganda eruvchanligi kamroq bo‘ladi, berilgan
miqdordan oshib ketsa
ham o‘z cho‘ktiruvchisida erib ketadi.
Do'stlaringiz bilan baham: