Tuman rejalshtirish tizimi asoslari

Aholi joylashishi va tabiiy muhit Aholi joylashishiga ta'sir ko'rsatuvchi asosiy omillar quyidagilardan iborat: - iqlim, tuproq va gidrogeologik sharoit; sanoat ishlab chiqarishi uchun baza hisoblangan foydali qa/ilmalar va yoqilg'i-energetika resurslari;transport kommunikatsiyalarining rivojlanishini belgilab boruvchi tabiiy shakl.Insonlar hayoti va mehnatiga ta'sir etuvchi tabiiy iqlim omillari katta ahamiyat kasb etadi (harorat, shamol va namlik, ichimlik suvi bilan ta'minlanganlik, yer relyefi, qurilishning geologik sharoitlari, seysmik holat, abadiy muzlik, sel, zamin cho'kuvchanligi va hokazolar).Yer yuzasida aholining dastlabki joylashishi ibtidoiy jamoa bilan tabiiy muhit o'rtasidagi o'zaro aloqa bilan belgilangan.Tabiiy sharoitlarning qulayligi qadimda shahar madaniyatining iqtisodiy asosini tashkil etuvchi yirik sug'oriladigan yerlar tizimini shakllantirish imkonini bergan. Bunday yerlar tizimi Misrda Nildaryo-sining quyi oqimida, Messopotamiyada Tigr va Yefrat daryolari quyi oqimida, Hindistonda hind va Ganga daryolari sohillarida vujudga kеlgan. Aholining cheklangan hududda to'planishi aholi joylashishining tabiiy sharoitlarga yangicha bog'liqliklarini belgiladi. Shaharlar to'planishi yirik sun'iy muhit massivlarini tabiiy muhitga qarama-qarshi qilib qo'ydi. Odamlarni sun'iy muhit ichida cheklab, ularni tabiatdan ajratib qo'ydi. Odamlarning atrof-muhitga kuchli ta'siri vujudga keldi va uning tabiiyligi yo'qola boshladi. Aholi yashash joylari tabiiy landshaftga majburan bo'ysungan shakllarni egalladi. Shu bilan bir qatorda, texnikaning taraqqiyoti natijasida relyefni qayta o'zgartirish va gidrogeologik sharoitlarga kuchli ta'sir ko'rsatish boshlandi. Lekin tabiatga bunday ta'sir ko'rsatishning maqsadga muvofiq keladigan chegarasi bor.

Tumanni rejalashtirishda hududning tahlili. Hududni tabiiy shart-sharoitlar bo 'yicha baholash.Hududni tahlil qiiishning asosiy maqsadlari: undan turli xil sohalarda loydulunishga yaroqiiligini aniqlash; siiahar qurilishiga, qishloq va o'rmon'xo'jaligiga, aholining ommaviy dam olish uchun 4 hududni tarxiy tashkil etishga talablarni aniqlash. Tabiiy omillarga quyidagilar kiradi: Geomorfologik shart-sharoitlarni o'rganganda relyefning morfologik va morfometrik elementlariga: shakliga, genetik turiga, absolut va nisbiy balandliklariga, erozion bo'linish chuqurligi va qalinligiga, qiyaliklarga alohida e'tibor beriladi. Topografik, geomorfologik va muhandis-geologik s'yomkalar materiallari asos bo'lib xizmat qiladi. Geologik tuzilishi - hududning neotektonik faolligi va seysmikasi, stratigrafik va litologik komplekslarning borligi, ularning tuzilishi, yoyilish qonuniyatlari va quwati nuqtayi nazaridan tahlil qilinadi. Tahlil uchun tektonik, geomorfologik, geologik va boshqa geologiya fondidagi materiallardan foydalanadi.

• — gidrogeologik shart-sharoitlar; — mineral xom-ashyo resurslari; — muhandis-geologik shart-sharoitlar; — iqlimiy shart-sharoitlar; — gidrologik shart-sharoitlar; — tuproqlar; — o'simlik va hayvonot dunyosi; — landshaft tavsifi.