Tuban o‘simliklar

Kladoniyalar

Teloshistalar kenja tartibi – Teloschistinae

Bu kenja tartibning lishayniklarida tallom quyqa, yassiyaproq yoki buta ko‘rinishida, capsariqdan pushti, qizil tusgacha. Foto-bionti yashil suvo‘ti Trebouxia turkumidan. Askosporalarning rangi odatda oq tusli.
Ksantoriya - Xanthoria turkumining lishayniklari sariq, qizil tusda bo‘ladi. Tallomi substratga maxkam yopishib bir birini malum darajada qoplab turadi. X. parietina ko‘pincha daraxtlarning po‘stloqlarida, bizning sharoitimizda tog‘lardagi toshlarning ustida, quyosh nuri kun davomida tushib turadigan joylarda keng tarqalgan.

1 2
Ksantoriya: 1-daraxt shoxchasida; 2-apotetsiylar
Erizifomitsetlar sinfi – erysiphomycetes
Erizifomitsetlar sinfi bitta unshudring (Erysiphales) tartibidan iborat xolos. Yopiq (kleystotetsiy) mevatanadagi xaltachalari (bitta-yagona xaltachalisi ham bor), yuzasida turlicha o‘simtalari bo‘lishi bilan harakterlanadi. Konidiyabandlari doimo o‘sib turadi, to‘siqlar bilan bo‘g‘imlanadi. Konidiyalar ko‘pincha marjon ko‘rinishni hosil qiladi, bittadan ham bo‘ladi. Bu sinfga mansub zamburug‘larning hammasi yuksak o‘simliklarda ularning yuzasida (ektofit) mitselliy hosil qilib (un sepganday) tekinxo‘rlik qiladi.
Mitselliy zararlangan o‘simlikning bargi, poyasi, qisman guli va mevalarining yuzasida bo‘lib gaustoriy epidermisda, bazan barg mezofilida bo‘ladi. Loveillula turkumida mitseliy xo‘jayin o‘simlikning to‘qimasida rivojlanadi. Mitselliy rangsiz, bir yadroli hujayralardan iborat.
Zamburug‘ning hayotiy davrini oxirida (hamma turlarida emas) kleystotetsiylar hosil qiladi.
Sferoteka – Sphaerotheca hosil qiladigan kleystotetsiyda bitta xaltacha etiladi xolos. Undagi sporalarning soni “ananaviy” 8 ta bo‘lishi mumkin, biroq ko‘pchilik turlaridan undan kam, masalan, erysipha cichoracearum turida faqat 2 ta bo‘ladi. Xalta hosil bo‘lishi bilan kleystotetsiyning po‘sti (peridiy) shakllanadi. U ikki qavatli, ichki va tashqi qavat o‘zaro farqlanadi. Tashqi qavat yo‘g‘on gifalardan tashkil topib ximoyalash vazifasini, ichki qavat yupqa po‘stli gifalardan iboratligida tezda erib u oziq vazifisini bajaradi. Tashqi qavatdan turlicha tuzulishdagi o‘simtalar chiqadi. Ularning ko‘rinishi turkumlar sistematikasida muhim belgi hisoblanadi.

Erysiphalar yuqorida tok bargidagi oq g‘uborlar; pastda kleytotetsiylardan askosporalarni chiqishi; o‘ngda kleystetsiylarning xillari.

Sferoteka turkumining zamburug‘lari kleystotetsiylaridagi o‘simtalar vegetativ gifalarga o‘xshaydi, bitta xaltachali. Bu zamburug‘ ko‘plab o‘t o‘simliklarida tarqalgan.