Tub ravishlar: sekin, asta, yalpi, ko`p, oz, tez, jim, darrov, piyoda. Yasama ravishlar

RAVISH

Harakat-holatning bajarilish tarzi, payti, o`rni, daraja miqdori kabi belgilarini bildiruvchi va qanday?, qancha?, qachon?, qayer? singari so`roqlarga javob bo`luvсhi so`zlar ravish deyiladi. Ravishlar o`zgarmas so`z turkumi bo`lib, ular so`zlarga qo`shimcha olib, o`zgarmasdan bog`lanadi. Ravishlarning tarkibidaga egalik va kelishik qo`shimchalari morfemalarga ajratilmaydi.

Ravishlar tub va yasama ravishlarga bo`linadi. Yasama ravishlar morfologik usul (qo`shimchalar qo`shish), asos qismini juft va takror qo`llash yo`li bilan hosil bo`ladi. Tuzilishiga ko`ra ravishlarning sodda, juft va takroriy turlari farqlanadi..

Tub ravishlar: sekin, asta, yalpi, ko`p, oz, tez, jim, darrov, piyoda.

Yasama ravishlar: yaxshilikcha, butunicha, yashirincha.

-larcha mardlarcha, o`g`rilarcha, dushmanlarcha, onalarcha

-chasiga erkakchasiga, yigitchasiga

-siga yoppasiga, qatorasiga, ertasiga

-ona do`stona, shoirona,

-lab tonnalab, savatlab

-an majburan, asosan, tasodifan

-in yashirin

-lay (ligicha) butunlay, tirikligicha

Qo`shma ravishlar: payt ravishlari oldidan har, hech, bir so`zlarini qo`llash orqali yasaladi: har zamon, har vaqt, har kun, har soat, hech vaqt, hech zamon, bir zum.

Juft ravishlar: naridan-beri, ustma-ust, o`zidan-o`zi, qishin-yozin

Takroriy ravishlar: darrov-darrov, asta-asta, ko`p-ko`p, oz-moz.

RAVISHLARNING MA’NO TURLARI

Ravishlar ma’nosiga ko`ra holat, payt, o`rin, miqdor-daraja, maqsad-sabab ravishlariga bo`linadi.

Holat ravishlari - harakat-holatning qanday holda bajarilganligini bildirgan va qanday?, qay holda?, qay tarzda? so`roqlariga javob bo`luvhi ravishlar holat ravishlari sanaladi: jim, yayov, chindan, birdan, zimdan, qo`qqisdan, tasodifan, astoydil, arang, zo`rg`a, ketma-ket, majburan, yoppasiga, chindan, birdan.

Payt ravishlari - harakat-holatning bajarilish yoki bajarilmaslik paytini bildirgan va qachon? so`rog`iga javob bo`luvhi ravishlar payt ravishlari sanaladi: endi, hozircha, so`ngra, hanuz, hamisha, doimo, hamon, dastlab, erta-indin, qishin-yozin, kecha-kunduz.

O`rin ravishlari: harakat-holatning bajarilish yoki bajarilmaslik o`rnini bildirgan va qayer? so`rog`iga javob bo`luvhi ravishlar o`rin ravishlari sanaladi: ichkari, tashqari, olg`a, u yerda, bu yerda, uzoqdan, naridan, beridan, yaqindan, pastdan, yuqoridan.

Miqdor daraja ravishi: harakat-holatning bajarilishidagi miqdor-darajani bildiradigan bildirgan va qancha? so`rog`iga javob bo`luvhi ravishlar holat ravishlari sanaladi: ko`p, kam, oz, oz-moz, sal, picha, hiyol, hiyla, anchaqittay, uzoq, sira.

Maqsad-sabab ravishi: harakat–holatning yuzaga kelish sabab va maqsadini bildirgan ravishlar maqsad-sabab ravishlari sanaladi va ularga: atayin, jo`rttagi, qastdan, noilojlikdan kabi ravishlari kiradi.