Tuĝanoq bakteriyalar va ularning hosil bòlishi

Dukkakli o’simlik ildizida tuganak hosil bo’lishi. Dukkakli o’simlik ildizi atrofida kuplab mikroorganizmlar, shular bilan birga shu o’simlikka xos bo’lgan (spetsifik) tugunak bakteriyalari ham rivojlanadi. Ildizni kichik ildizchalari orqali tuganak bakteriyalar ildiziga kiradi. Ildiz tomonidan ajratiladigan har xil moddalar bilan bir katorda triptofan atrofiga ajralib chiqadi. Tuganak bakteriyalar bu moddani indol-3-sirka kislotaga aylantiradi. Bu moddani ildiz qilchalari shaklini "zontik dastasi"' shakliga keltiradi. Tuganak bakteriyalar ildiz qilchalari qobig’ini o’tishi mumkin bo’lgan joylaridan hujayraga kiradi, ildiz qilchasining o’tkazuvchanligini oshirishda, poligalakturonidaza fermenti katta rol uynaydi. U ildiz qilchalarida doimo kam miqdorda bo’ladi va u hujayra qobig’ini qisman eritib, ildiz qilchasi hujayrasini cho’zilib kengayishiga olib keladi natijada tuganak bakteriyani ildiz hujayrasiga kirishi yengillashadi. Ildiz qilchasida "yuqumli ip" hosil bo’ladi. U shilimshiqsimon modda bo’lib, unda tuganak bakteriyalarni ko’payish fazasidagi hujayralari tarqalgan bo’ladi. Bu "yuqumli ip" ildiz qilchalari va epidermisga yunalib harakat qiladi. Harakat tezligi sutkada 100 — 200 mkm yoki bir soatda 5 — 8 mkm/soatni tashkil etadi. Ipni harakati bakteriya hujayrasidan ichida hosil bo’ladigan bosimga asoslagan bo’lishi mumkin. Odatda ildiz qilchasida bitta "yukumli ip" hosil bo’ladi. Ip o’simlik hujayrasigi kirgan sari, tsellyuloza kobigi bilan uraladi. Ip kirishi bilan o’simlik hujayralari tezlik bilan bulina boshlaydi va shishlar tuganak paydo bo’ladi. Tuganak bakteriya hujayralari tsitoplazmaga o’tganda, ular buyab kurilsa, ularning belbog’lari ko’rinadi. Demak, hujayralar bakterioidlarga aylana boshlaydilar. Bakterioidlar bo’linmaydi, ammo hajmi kattalashadi. Sekin — asta kattalashib, butun hujayrani egallaydi. Mitoxondriy va plastidlar hujayra devorlari buylab joylashadilar. Tuganaklarda leggemoglobin hosil bo’ladi.