Trigger turlari va tadbiqi

---

MAVZU:
TRIGGER TURLARI VA TADBIQI
 
Reja: 
1.
Trigger haqida umumiy ma’lumotlar
2.
Bistabil yacheykalar 
3.
Triggerlarning sinflanishi 
Tayanch so’z va iboralar:
Ketma-ket mantiqiy qurilmalar, RS-trigger, D-
trigger, T-trigger, JK-trigger. 
Trigger haqida umumiy ma’lumotlar 
Yuqorida koʻrib oʻtilgan barcha raqamli mantiq kombinatsion sxemalarda 
tuzilgan edi. Ularda chiqishdagi signal kirishning joriy (hozirgi) holati bilan 
aniqlanadi. Bu sxemalarda «xotira» mavjud emas. Agar kombinatsion 
sxemalarga xotira kiritilsa, u holda, ularning yordamida hisoblagichlar,
arifmetik registrlar va boshqa «aqlli» sxemalarni hosil qilish mumkin. Bunda 
ular bir funksiyani bajarib boʻlgach, keyingisiga oʻtadi. Bunday sxemalarning 
asosiy tuguni boʻlib trigger hisoblanadi. 
ME va triggerlardan tuzilgan sxemalar, ya’ni ketma-ketli sxemalar kirish 
signalarining hozirgi holati boʻyicha yoki ularning avvalgi holatini bilgan holda 
kombinatsion funksiya shakllantirishi mumkin. Demak, hodisalarni roʻy berish 
ketma-ketligidan kelib chiqqan holda, kirishda bir hil oʻzgaruvchili signal 
boʻlgan holatda bunday sxemalarning chiqishidagi signal turlicha boʻlishi 
mumkin. Shuning uchun sxemalarni loyihalashtirish va tahlil qilishda 
hodisalarni roʻy berish ketma-ketligini ajratib olish muhim hisoblanadi. Raqamli 
tizimlarning, birinchi navbatda EHMning kuchi shunda-ki, bir holatdan 
ikkichisiga bir necha marta oʻtishlar ketma-ketligini berilgan tartibda amalga 
oshirish imkoniga ega. 
Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi qurilma 
triggerli qurilma
yoki 
raqamli 
avtomat
deb ataladi. Raqamli avtomat umumiy holda N ta triggyerdan tashkil 
topgan. Raqamli avtomat holati N - razryadli ikkilik so‘zdan iborat bo‘lib, uning 
har bir razryadi mos triggerning chiqish signali holati bilan belgilanadi. Demak, 
raqamli avtomat holatini 2
N
kodli to‘plam ifodalaydi. 

---

Triggerlar
- ikkita turg‘un holatli chiqishga ega bo‘lgan qurilma bo‘lib, u 
elementar xotira yacheykasi (bistabil yacheyka) va boshqaruv sxemasiga ega. 
Boshqaruv sxemasi bevosita elementar xotira yacheykasi kirishiga kelib 
tushayotgan ma’lumotni signallar kombinatsiyasiga o‘ zgartiradi. 
Trigger ta’rifiga mos keluvchi raqamli avtomatning umumlashtirilgan 
tuzilma sxemasi 4.1-rasmda keltirilgan. 
Raqamli avtomat kirishida doim to‘rt guruhga mansub turli signal 
ishlaydi: x - kirish signallari,