Transportning respublika iqtisodiyotida tutgan o’rni



Download 101,47 Kb.
bet12/12
Sana07.09.2021
Hajmi101,47 Kb.
#167281
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
Kurs iwi Transport 2021

Ko'rsatkichlar

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

YaIM. milliard so'mni tashkil etdi

62388,3

78764,2

97929.3

120862

144868

171808

199325

249136

407514

511838

Transport sohasiga investitsiyalar, milliard so'm

3529.0

2851.0

3385.1

4351,8

4196,4

3739,5

5785

6369.0

8487,5

11337

YaIMga nisbatan%

05.66

04.67

4.53

3,53

02.8

2.18

02.9

2,56

02.8

2.21

Eksport, MILLION DOLLAR

13023,4

15021,3

13599.6

14322,7

14109

12507.6

12178,7

13953,8

14253,9

17901,7

Import, MLN, USD

9178,8

11344,6

12816,5

13946,9

13984,3

12416,6

12130.7

13008,3

19555.2

24276,1

Yuklar jo'natildi, million tonna

763,1

827,5

858,7

930

1000,4

1070,5

1132.5

1146,2

1243

1318,9

Yuk aylanmasi, mlrd.-km

60.4

62,6

66,4

65,8

66,2

65,8

65.3

66,9

71,3

72,9

Yo'lovchilar tashildi, million kishi

4072

4507,8

4763

4909,9

5169,9

5380

5560.4

5679

5951,5

6109,4

Yo'lovchilar aylanmasi. mlrd pass-km

83.8

92.4

100,2

106,9

113,2

120,1

126

130

135.3

140.9


2-jadval

2015-2019 yillarda yuklarning ayrim turlarini temir yo'l transporti orqali jo'natish hajmi dinamikasi, mln

Yuk tashish nomi

2015

2016

2017

2018

2019

Ko'mir

4,0

3.7

4.4

5.6

5.2

Neft yuklari

10,8

10,7

11.0

6.8

6.2

Metall rudalari

4.9

4.9

5.0

5.3

5.5

Qora metallar, shu jumladan, hurda

1.7

1.6

1.6

1.9

2.1

Kimyoviy va mineral o'g'itlar

4.3

4.4

4.0

3.5

3.6

Mineral qurilish yuklari

11.3

10.0

9.2

5.5

5.7

Tsement

5.3

5.5

4.8

4.9

5.1

Yog'och yuk

0.05

0,01

0.02

0.03

0.03

Don va maydalash mahsulotlari

1.3

1.2

1,7

1.7

1.6

Paxta (xom va tola)

0.6

0.5

0.4

0.2

0.2

Transport yo'laklarini rivojlantirishning faol siyosati tovarlarni eksport qilish va import qilish bo'yicha xalqaro transport yo'nalishlarining sxemalarini kengaytirdi va diversifikatsiya qildi. Shunday qilib, 2019 yilda mamlakatning tashqi savdo aylanmasi 42,2 milliard dollarni tashkil etdi va 2010 yilga nisbatan 1,9 baravar oshdi, shu jumladan eksport hajmi - 17,9 milliard dollar (o'sish 37,5 foiz), import - 24,3 milliard dollar (bir o'sish 2,6 baravar). Xitoy O'zbekistonning asosiy tashqi savdo sherigi bo'lib qolmoqda, uning umumiy savdo aylanmasidagi ulushi 18,1 foizni tashkil etadi (2019). O'zbekistonning asosiy tashqi savdo sheriklari qatoriga Rossiya Federatsiyasi (15,7%), Qozog'iston (8,0%), Janubiy Koreya (6,5%) va Turkiya (6,0%) kiradi. Evropa Ittifoqi mamlakatlari bilan savdo-sotiqga kelsak, bugungi kunda O'zbekistonning ushbu davlatlar bilan tashqi savdo yuk tashishlari asosan Riga, Liepaya, Ventspils (Latviya) portlari Qozog'iston va Rossiya orqali tranzit yo'nalishlarida amalga oshirilmoqda.



Biroq, yalpi ichki mahsulot, eksport va importning barqaror o'sishiga qaramay, transport sohasiga kiritilgan investitsiyalarning YaIMdagi ulushi kamayib bormoqda, bu transport sohalarining rivojlanishiga ta'sir ko'rsatmasligi mumkin emas (jadvallarga qarang). 2019 yilda respublika yalpi ichki mahsulotidagi transport, saqlash, axborot va kommunikatsiyalar ulushi 7 foizni, shu jumladan temir yo'llar - 0,83 foiz, avtomobil transporti - 3,7 foiz, havo transporti - 0,46 foiz, quvur liniyasi - 1,2 foizni tashkil etdi.

3-jadval

2015-2019 yillarda yuklarning ayrim turlarini umumiy foydalanishdagi avtotransportda tashish, ming tonna

Yuk tashish nomi

2015

2016

2017

2018

2019

Ko'mir

1317

72,2

36,4

-

04.08

Xom paxta

392.4

371,6

72,1

127,7

46.4

Paxta tolasi va paxtaning texnik urug'lari

351,6

184,2

96,9

03.01

58.1

Neft yuklari

2206.2

3109.8

2630.7

2874,3

1953.5

Qora va rangli metallar

340.7

475.0

251,6

155,7

295.5

Kimyoviy va mineral o'g'itlar

169,8

435.0

109.2

269,3

141.6

Qurilish yuklari

16016.3

10860.9

10899.8

8257.8

11979.5

Tsement

184.7

830.7

562.5

122,5

68.4

Sabzavotlar va mevalar

50,1

11,7

26.0

656,1

506.8

Boshqa oziq-ovqat mahsulotlari

70,8

26

75.7

100

46.9

Yog'och yuk

112,8

89,2

45.2

72.6

26.05

Don va maydalash mahsulotlari

584.3

599,5

111.6

96.1

139.1

Katta yuk (tuproq bilan birga)

25962.6

26013,2

22943.4

26672.2

78541.9


4-jadval

Hududlarni jamoat transporti tarmog'i bilan ta'minlash ko'rsatkichlari

(2020 yil boshida)

 

 

Jamoat transporti tarmog'ining uzunligi, km

 

 



Transplantning o'rtacha zichligi. tarmoqlar, 1000 kvadrat metr uchun km km hududi

 

 



Mintaqalar

Hudud, ming kv. km

temir

avtomobil yo'llari *

ajralmas transport tarmoq

temir

avtomobil yo'llari

ajralmas transport tarmog'i

Qoraqalpog'iston

166,59

885,3

4213

1306.6

05.3

25.3

08.1

Andijon

4,3

155.8

2463

402.1

36.2

572,8

93.4

Buxoro

40.32

499.2

4012

900.4

12,4

99.5

22,2

Jizzax

21.21

274,5

2601

534.6

12.9

122.6

24,9

Qashqadaryo

28.57

492.7

3427

835.4

17.2

120.0

29.2

Navoiy

110.99

512.4

4006

913

04.6

36.1

07.7

Namangan

7.44

226.7

3377

564.4

30.5

453.9

73.1

Samarqand

16.77

282.9

4097

692.6

16.9

244.3

41.2

Surxondaryo

20.1

425.6

2843

709.9

2

141.4

34.4

Sirdaryo

4.28

160.9

1450

305.9

37.6

338.8

71.4

Toshkent viloyati (Toshkent shahri bilan birga)

15,59

390.9

3965

787.4

25.1

254.3

50.5

Farg'ona

6.76

228.6

4031

-

-

-

-

Xorazm

06.5

199.6

2210

631.7

33.8

596.3

93.0


Umuman olganda, 2020 yil oxiriga qadar respublikada meva-sabzavot mahsulotlarini qayta ishlash, saqlash va tashishga ixtisoslashgan 17 ta logistika markazlarini qurish rejalashtirilgan, ularning aksariyati allaqachon foydalanishga topshirilgan. Logistika markazlarini qurish "O'zulgurjisavdoinvest" AJning o'z mablag'lari va tijorat banklarining kreditlari hisobidan amalga oshiriladi. Uyushma korxonalarida mahsulotni saqlash uchun 116 ming kvadrat metr maydon mavjud. m sovutilmagan maydon va 75 ming tonna muzlatgichli saqlash idishlari. So'nggi 10 yil ichida meva-sabzavot mahsulotlari eksporti besh baravar oshdi. 2020 yil oxiriga qadar meva-sabzavot ishlab chiqarishni yiliga 32 million tonnaga etkazish rejalashtirilgan.

Markaziy Osiyo mamlakatlarida o'zaro manfaatli savdo va shunga muvofiq xalqaro transport uchun katta imkoniyatlar mavjud. Tranzit salohiyatini yanada oshirish maqsadida sanoat, energetika, transport va yo'l ob'ektlarini qurish bo'yicha yirik investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda. O'zbekiston-Qirg'iziston-Xitoy, Mozori-Sharif-Hirot va undan keyin Pokiston va Hindiston yo'nalishlarida xalqaro tranzit yo'laklarini qurishda ishtirok etish O'zbekistonning tranzit salohiyatidan yanada keng foydalanish imkoniyatini yaratadi.

Mintaqamizda xalqaro avtomobil transporti (IAP) bo'yicha ikki tomonlama hukumatlararo bitimlar doirasida alohida mamlakatlar juftliklari o'rtasida transport uchun turli xil huquqiy rejimlar belgilangan. Ular faqat ma'lum nazorat punktlari orqali sayohat qilishni, etkazib berish marshrutini va tranzit erkinligini cheklashni (tranzitga ruxsat berish tartibi, ularning soni cheklanganligi va boshqalar sababli), transport kvotalarini (savdo to'sig'i / JST talablari), byurokratik protseduralarni ta'minlaydi. ruxsatnomalarni tasdiqlash va berish uchun (jismoniy mavjudligi va hujjatlarning hajmi).


  1. Oʻzbekistonda transport xizmatlarini koʻrsatishni tizimli takomillashtirish

Hozirgi kunda turizmning jahon xoʻjaligidagi hissasi yil sayin oshib, u muhim makroiqtisodiy tarmoqlar qatorida rivojlanmoqda. Mazkur soha dunyodagi koʻpgina davlatlarning daromad manbai sifatida ularning milliy iqtisodiyotida asosiy oʻrin tutmoqda. Shu jihatdan Oʻzbekistonda mazkur tarmoqqa e’tiborni kuchaytirish muhim masalalardan biri.

Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan soʻng iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida tub islohotlar olib borilmoqda. Jumlada, turizmni rivojlantirishga ham Davlat tomonidan katta ahmiyat berilmoqda. Turistlarni bir joydan boshqa joyga olib boruvchilar ish bosqichlariga, ulaming turistik mahsulot tarkibidagi oʻmiga muvofiq ravishda asosiy va yordamchi tashuvchilarga boʻlinadi.

Sayyohlarni tashishda asosiy vositalardan biri boʻlgan transport vositalari muhim rol oʻynaydi. Chunki transport tizimi qanchalik yaxshi yoʻlga qoʻyilgan boʻlsa sayyohlarning dam olishlari va sayohat qilishlari shunchalik qulay boʻladi. Hozirda Respublikamiz turizmida ham zamonaviy transportlardan keng foydalanilmoqda. Oʻzbekistondagi turistik korxonalarda qulay va komfort avtodor va mikroavtodorlardan keng foydalanilmoqda. Bir davlatdan ikkinchi davlatga borishlari uchun charter reyslar ochilgan. Faqat viloyatlardagi turistik korxonalarda ham turistik vositalar yaxshi yoʻlga qoʻyilsa turistlarning ushbu shaharlarni ziyorat qilishlariga keng imkoniyat yaratiladi.

Turizm sohasini tashkil etuvchi asosiy infratuzilmalar: joylashtirish vositalari, umumiy ovqatlanish xizmati va transport xizmati hisoblanadi. Shundan kelib chiqib, turizm sohasini rivojlantirishda transport xizmatlari asosiy oʻrin egallaydi. Transport xizmatlarining rivojlanishi va takomillashib borishi sayyohlar uchun qulayliklar yaratib, ularning sayohatlarini yengillashtiradi. Bu orqali turizmning mamlakatda taraqqiy etishiga erishish mumkin.

Bir manzildan boshqa manzilga yetib borish uchun har doim transport xizmatiga ehtiyoj sezamiz. Shundan kelib chiqgan holda transport xizmatlari bugungi kunda hayotimizdagi eng muhim xizmatlardan biri hisoblanadi. Transport xizmatlaridan har kun har birimiz foydalanamiz. Shunday ekan, koʻrsatilayotgan xizmatlarga boʻlgan talabning kun sayin oshib borayotganligini inobatga olgan holda qulayliklarni ham takomillashtirib borish maqsadga muvofiq.

2018-yil 7-fevralda Oʻzbekiston respublikasi prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning «Oʻzbekiston Respublikasi turizm salohiyatini rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida»gi farmoni ijrosini ta`minlash maqsadida «Ichki turizmni jadal rivojlantirishni ta`minlash boʻyicha chora-tadbirlar toʻgʻrisida»gi prezident qarori imzolandi. Unga koʻra, «Oʻzbekiston boʻylab sayohat qil!» ichki turizmni rivojlantirish Dasturini amalga oshirish boʻyicha amaliy chora-tadbirlar rejasi tasdiqlandi. Ushbu qarorning ijrosini ta'minlashda ham transport xizmatlari ham katta rol oʻynaydi.

Deyarli barchamizda boshqa viloyat yoki shaharlarga tashrif buyurganimizda “Manzilga qanday yetib borsam?”, “Qaysi avtobus u yerga boradi?”, “Qaysi taksi firmalarining xizmatlari arzonroq?”, “Qancha vaqtda yetib boraman?”, “Chiptani qayerdan olish mumkin?”, “Taksi xizmati uchun qanday qilib onlayn toʻlovni amalga oshirsam boʻladi?” kabi savollarga duch kelamiz. Shaxsan men bu kabi savollarga juda tez –tez duch kelaman. Ayniqsa boshqa viloyatga yoki shaharlarga (menga tanish boʻlmagan joylarga) tashrif buyurganimda manzilgacha qaysi transport vositasida yetib borishim mumkinligini bilmay qolaman. Bunday paytda menga boshqa yoʻlovchilar yordam berishi mumkin xolos. Yoki google va yandex xaritalari. (ushbu xaritalarda afsuski toʻliq ma’lumotlar mavjud emas). Shunday paytlarda yuzaga kelgan savollarga javob bera oladigan va muammolarni tezda hal eta oladigan dastur boʻlsaydi deb qolamiz. Bunday vaqtda hammamiz uchun taniqli boʻlgan google va yandex xaritalaridangina (ushbu xaritalarda afsuski toʻliq ma’lumotlar mavjud emas) foydalanishimiz mumkin.

Avstriya, Chexiya, Portugaliya kabi rivojlangan mamlakatlarda yoʻlovchilar chiptalarni mobil ilovalar orqali osongina xarid qilishlari mumkin. Bunday mobil ilovalar barcha yoshlar va boshqa yoʻlovchilar uchun kattagina qulaylik yaratadi.

Oʻzbekistonda hozirda onlayn chiptalar poyezd va samalyotlarda qatnash uchun mavjud. Shuningdek, Toshkent shahrida jamoat transportidan foydalanish uchun electron chiptalarni xarid qilish imkoniyati mavjud. Ammo jamoat transportidan foydalanish uchun bir va koʻp martalaik onlayn yoʻl chiptalari sotib olish imkoni mavjud emas. Biz bilamizki, yoʻlovchilarning asosiy qismi oʻz mablagʻlari ularning plastik kartochkalarida saqlashni afzal koʻrishadi va bu ularning onlayn chiptalarni xarid qilishlariga ehtiyoji borligidan dalolat beradi. Shundan kelib chiqgan holda onlayn chiptalarga boʻlgan talab kun sayin oshib borayotganligini bilish mumkin. Mavjud chiptaxonalardan esa har doim ham plastik kartochkalar orqali yoʻl chiptalari xarid qilish imkoniyati mavjud boʻlmaydi.

Viloyatlarda marshrutli transport vositalarining harakatlanishi tartibiga doimiy amal qilinmaydi va ular ustidan nazorat kuchli emas. Bu esa yoʻlovchilarning ortiqcha vaqtlarining sarf boʻlishiga olib keladi.

Ushbu muammolarni oʻrgangan holda, “Easy tickets” loyihasini amalga oshirishni taklif etaman. Ushbu loyiha aynan yuqorida keltirilgan muammolarni bartaraf etishga qaratilgan boʻlib, sifatli transport xizmatlarini koʻrsatishni ta’minlash bilan birgalikda ichki turizmni rivojlantirish orqali davlatimiz iqtisodiyotiga sezilarli darajada naf keltirishiga qaratilgan. Ushbu loyihaning asosiy gʻoyasi quyidagilardan iborat:

Foydalanuvchilarning yagona dastur orqali manzillarga yetib borish vaqti, masofasi, transport vositalari yoʻnalishlari va ularning harakatlanish grafigi toʻgʻrisida ma’lumotga ega boʻlish;

Transport vositalarini tanlash va ularga onlayn chiptalarni onlayn xarid qilish;

Transport tashkilotlari yoʻnalishdagi transport tashkilotlari ustidan nazorat qila olishi (GPS orqali grafik asosida harakatlanishni nazorat qilish);

Mijozlar shikoyat va takliflari bilan ishlash imkoniyati; Aniq statistic ma’lumotlarni yuritish.

“Easy tickets” ishlash holatiga quyidagicha misol keltiraman:

Buxoro viloyatiga tashrif buyurdingiz. Kogon shahri (temir yoʻl vokzali joylashgan joy)dan Buxoro Davlat Universitetiga yetib bormoqchisiz. Dastur orqali onlayn xaritadan izlash qismida Buxoro Davlat Universitetini kiritib marshrutni belgilanadi. Belgilangan marshrut boʻyicha marshrutli transport vositalari raqamlari (378, 438, 268, 6, 72, 11, 86) va taksi firmalari roʻyxati, hamda ular orqali manzilga yetib borish vaqtlari, shuningdek, bekatdan joʻnash vaqtlari paydo boʻladi. Roʻyxatdan marshrutli transport vositalaridan birining raqami tanlanadi va ushbu yoʻnalish uchun onlayn chipta xarid qilish tanlangandan soʻng, foydalanuvchiga plastik kartadan onlayn pul oʻtkazilgach (1% ustama) QR-kod yuklamasi uzatiladi. QR-kod yuklab olingach marshrutli transportda uni skanerdan oʻtkazish orqali yoʻl kira toʻlovi amalga oshiriladi.

Loyihaning asosiy maqsadi yoʻlovchilarga belgilangan manzilga tez va oson, asosiysi boshqalarning yordamisiz yetib borishini ta’minlash.

Loyihani amalga oshirishda quyidagi vazifalarni belgilab olish lozim:


  • Ishchi guruhni yaratish;

  • Loyiha dizayni, logoripini yaratish;

  • Oʻzbekistonning navigatorli onlayn xaritasini ishlab chiqish;

  • Xaritada shaharlarda marshrutli transport vositalarining harakatlanish yoʻnalishlari boʻyicha ma’lumotlarni kiritish;

  • QR-kod yoki Shtrix-kod beruvchi dastur yaratish va uni onlayn xaritaga biriktirish;

  • Tijorat banklari bilan hamkorlik oʻrnatish;

  • Transport tashkilotlari bilan hamkorlik oʻrnatish;

  • Dasturni reklama qilish;

Quyidagi jadvalda loyihani amalga oshirishning barcha bosqichlari yoritilgan

5-jadval

Easy tickets” loyihasini amalga oshirish bosqichlari va xarajatlari





Loyihani amalga oshirish bosqichlari

Bajarilish muddati

Ushbu bosqich uchun xarajatlar

qiymati

Grant mablagʻlari

Xususiy sektor mablagʻlari

Shaxsiy mablagʻlar

1

Ishchi guruhni yaratish

1 oy

-

-

-

-

2

Loyiha dizayni, logotipini yaratish

1 oy

200$

200$

-

-

3

Oʻzbekistonning navigatorli onlayn

xaritasini ishlab chiqish



1 oy

300$

200$

100$

-

4

Xaritada shaharlarda marshrutli transport vositalarining harakatlanish

yoʻnalishlari boʻyicha

ma’lumotlarni kiritish


2 oy

300$

200$

100$

-

5

QR-kod beruvchi dastur

yaratish va uni onlayn xaritaga biriktirish



1 oy

50$

-

-

50$

6

Tijorat banklari bilan

hamkorlik oʻrnatish



12 oy

100$

-

-

100$

7

Transport tashkilotlari

bilan hamkorlik oʻrnatish



2 oy

100$

-

-

100$

8

Dasturni reklama qilish

12 oy

100$

100$

-

-

Jami:

12 oy

1150$

700$

200$

250$

Manba: Muallif ishlanmasi

Loyihani amalga oshirish orqali quyidagi natijalarga erishish mumkin:



  • Yoʻlovchilarning vaqtini tejash;

  • Onalyn chiptalar xarid qilish imkoniyati;

  • Transport xizmatlari sifatining oshishi;

  • Transport xizmatlari haqida qoʻshimcha ma’lumotlarga ega boʻlish;

  • Avtobus nazoratchilariga ajratiladigan oylik maoshning tejalishi;

  • Transport tashkilotlarining transport vositalari ustidan nazoratini kuchaytiradi va osonlashtiradi.

Ushbu loyiha turizmning mamlakat iqtisodiyotining asosiy tarmogʻi sifatida taraqqiy etishida dolzarb hisoblanib, Oʻzbekistonda transport xizmatlarini takomillashtirish orqali turizmni rivojlantirishga bagʻishlangan va xalqaro transport tashkilotlari, shuningdek, jamoatchilik transporti tashkilotlari boʻlsa, uning predmeti ichki va xalqaro turizmni rivojlantirishda transport xizmatlarini takomillashtirishga qaratilgan jarayonlar boʻlib hisoblanadi.

Loyihani amalga oshirish davomida turizmda transport xizmatlarining tutgan oʻrni, transport xizmatlarining rivojlanish holati hamda Oʻzbekistonda transport xizmatlarini koʻrsatishda geografik axborot tizimlarini qoʻllash imkoniyatlari va ularni takomillashtirish yoʻllari ishlab chiqiladi. Shu bilan birgalikda, transport xizmatlarini koʻrsatishda GATlardan foydalanuvchi mobil ilovalar, elektron dasturlar ishlab chiqilishi koʻzda tutilgan.



Xulosa

Oʻzbekistonda transport tashkilotlarining ayrimlarigina GAT tizimidan foydalangan holda xizmat koʻrsatadi. Ularning asosiy qatlami Toshkent shahrida boʻlib, asosiy qismi taksi xizmatini koʻrsatuvchi korxonalar zimmasiga togʻri keladi.

Oʻzbekistonda transport xizmatlarini koʻrsatish boʻyicha davlat tomonidan katta e’tibor qaratilmoqda. Buning isboti sifatida qabul qilingan qator qaror va farmonlarni aytish mumkin. Ushbu normative hujjatlarda belgilangan vazifalarni belgilangan muddatda amalga oshirilishini ta’minlash maqsadida xususiy sektorga alohida e’tibor qaratish lozim.

Koʻrsatilayotgan transport xizmatlari xalqaro standartlarga toʻla mos emas. Xalqaro transport xizmatlarini koʻrsatish standartlarini oʻrganib chiqqan holda mamlakatdagi transport korxonalarining xizmat koʻrsatish imkoniyatlaridan kelib chiqib milliy standartni ishlab chiqish. Shuningdek, shu standartlarga mos transport xizmatlarni joriy etish uchun transport xizmatlari koʻrsatuvchi korxonalar va ularning xodimlariga xalqaro standartlarni oʻrgatish, master-klasslar, seminar-treninglarni tashkil etish va ularda ishtirok etishini ta’minlash.

Hududlarda onlayn transport xizmatlarini koʻrsatish uchun infotuzilmalar yetarli emas. Transport xizmatlarini koʻrsatuvchi korxonalarda onlayn xizmatlarni joriy etish xizmat koʻrsatishni optimallashtiradi. Shu sababli aholi gavjum hududlarda online elektron chiptalarni joriy qilish va ommaga keng targʻib qilish muhim. Ayniqsa aeroport, vokzal va boshqa bekatlarda transport xizmatlari haqida ma’lumot beruvchi elektron tablolarni joriy qilish lozim.

Mamlakatda tizimli transport xizmatlarini koʻrsatishni tashkil etish yuzaga kelishi mumkin boʻlgan muammolarni bartaraf etishi hamda sifatli xizmat koʻrsatishni nazorat qilishi mumkin. “Easy tickets” loyihasini hayotga tadbiq etish orqali bunga erishish mumkin. Shu bilan birgalikda ushbu loyiha orqali ortiqcha sarf-xarajatlarning sarflanishi, aholi va sayyohlar uchun vaqtning tejalishi, chiptalarni nashr etish uchun sarflanadigan xarajatlarning tejalishi va atrof-muhit tozaligini oshirishga erishish mumkin.

2010-2019 yillarda umumiy foydalanishdagi temir yo'llarning ekspluatatsion uzunligi 508 km ga o'sdi va 2020 yil boshida 4735,1 km ni tashkil etdi. Respublika avtomobil yo'llari tarmog'ining umumiy uzunligi 184 ming km ni tashkil etadi, shundan 42 695 km qattiq sirtga ega umumiy foydalanish yo'llaridir. 2019 yil aprel oyida "O'zbekiston havo yo'llari" Milliy aviakompaniyasining aviaparki ikkita yangi Boeing-787 Dreamliner samolyotlari bilan to'ldirildi, ular uchun o'zlarining xizmat ko'rsatish va ta'mirlash bazalari va angarlari allaqachon tayyorlangan.

Transport yo'laklarini rivojlantirishning faol siyosati tovarlarni eksport qilish va import qilish bo'yicha xalqaro transport yo'nalishlarining sxemalarini kengaytirdi va diversifikatsiya qildi. Shunday qilib, 2019 yilda mamlakatning tashqi savdo aylanmasi 42,2 milliard dollarni tashkil etdi va 2010 yilga nisbatan 1,9 baravar oshdi, shu jumladan eksport hajmi - 17,9 milliard dollar (o'sish 37,5 foiz), import - 24,3 milliard dollar (bir o'sish 2,6 baravar). Xitoy O'zbekistonning asosiy tashqi savdo sherigi bo'lib qolmoqda, uning umumiy savdo aylanmasidagi ulushi 18,1 foizni tashkil etadi (2019). O'zbekistonning asosiy tashqi savdo sheriklari qatoriga Rossiya Federatsiyasi (15,7%), Qozog'iston (8,0%), Janubiy Koreya (6,5%) va Turkiya (6,0%) kiradi. Evropa Ittifoqi mamlakatlari bilan savdo-sotiqga kelsak, bugungi kunda O'zbekistonning ushbu davlatlar bilan tashqi savdo yuk tashishlari asosan Riga, Liepaya, Ventspils (Latviya) portlari Qozog'iston va Rossiya orqali tranzit yo'nalishlarida amalga oshirilmoqda.

Biroq, yalpi ichki mahsulot, eksport va importning barqaror o'sishiga qaramay, transport sohasiga kiritilgan investitsiyalarning YaIMdagi ulushi kamayib bormoqda, bu transport sohalarining rivojlanishiga ta'sir ko'rsatmasligi mumkin emas (jadvallarga qarang). 2019 yilda respublika yalpi ichki mahsulotidagi transport, saqlash, axborot va kommunikatsiyalar ulushi 7 foizni, shu jumladan temir yo'llar - 0,83 foiz, avtomobil transporti - 3,7 foiz, havo transporti - 0,46 foiz, quvur liniyasi - 1,2 foizni tashkil etdi.


Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati


  1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O`zbekiston. 2020y.

  2. Oʼzbekiston Respublikasining Soliq kodeksi. Oʼzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari toʼplami, 2019 y., 52 (I)-son.

  3. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining «O`zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo`yicha Xarakatlar strategiyasi to`g`risida» PF-4947-son Farmoni.

  4. “Avtomobil transportini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 6- martdagi PQ-3589-son qarori

  5. 2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Xarakatlar strategiyasini “ Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili” da amalga oshirishga oid Davlat dasturini o`rganish bo`yicha ilmiy-uslubiy risola. T.: 2017y

  6. Mirziyoye Sh. O`zbekiston Prezidentining BMT Bosh Assableyasi 72 sessiyasidagi nutqi. Xalq so`zi.

  7. Mirziyoyev Sh. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. T.: O`zbekiston. 2017y.

  8. Mirziyoyev Sh. Erkin va farovon demokratik O`zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. T.: O`zbekiston. 2017y

  9. Бондаренко Н. П. Таможенно-тарифное регулирование внешне экономической деятельности. -M.: “МарТ”, 2007 г.

  10. Евсеева, А.А. Международные перевозки /А.А. Евсеева, Е.В. Сарафанова. - М.: Феникс, 2016. - 416 c.

  11. Камалова Э.А. Транспортный фактор логистической системы управления в международных перевозках грузов. // Агроиқтисодиёт. – Т., 2018.– №4. – 55-59 б.(08.00.00; №25);

  12. Камалова Э.А. Разработка предложений, направленных на оптимизацию транспортно-логистических потоков. // Халқаро молия ва ҳисоб, илмий электрон журнали. – Т., 2018. – №3. – 1-10 б.(08.00.00; №19);

  13. Транспортно-экспедиционная деятельность. Учебник и практикум./под ред. Е. В. Будриной. -М.: Издательство Юрайт, 2017. - 369 с.

  14. Шамагдиев А.Ш. Международные транспортные перевозки (маъруза матни).-Т.: TDIU, 2006.

  15. Internet saytlari.

http://www.press-service.uz - O’zbekiston Respublikasi Prezidenti axborot markazi sayti

http://www.gov.uz - O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi rasmiy sayti

http://www.mf.uz - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi rasmiy sayti

http://www.stat.uz - O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi rasmiy sayti

http://www.lex.uz - O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi huquqiy axborot bilan ta’minlash markazi rasmiy sayti.

http://www.tfi.uz - Toshkent moliya instituti sayti.




1 Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида»ги 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сонли фармони. // Халқ со`зи, 2017 йил 8 феврал, 28 (6722)-сон


Download 101,47 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish