Transportning paydo bo’lishi va taraqqiyoti

Oraliq qiymatlar
0,1	55,47
0,2	110,95
0,3	166,42
0,4	221,89
0,5	277,37
0,6	332,84
0,7	388,31
0,8	443,79
0,9	499,26
1	554,73
1,1	610,21

Aniqlangan va hisoblangan qiymatlarni moment formulasiga qo‘yib, uning -oraliq qiymatlarini hisoblaymiz:

Dvigatelning quvvatini hisoblash:

N_e1=54*(0,29*0,1+2,42*(0,1)² -1,71*(0,1)³= 2,78
Dvigatelning burovchi momentini quyidagi formula yordamida hisoblaymiz:

Qolgan hisoblash natijalari 3-jadvalda keltirilgan.

3-jadval

	We [s^-1]	Ne [kWt]	Me [N*m]
0,1	55,47	2,78	50,15
0,2	110,95	7,62	68,71
0,3	166,42	13,97	83,94
0,4	221,89	21,27	95,84
0,5	277,37	28,96	104,41
0,6	332,84	36,50	109,65
0,7	388,31	43,32	111,57
0,8	443,79	48,89	110,16
0,9	499,26	52,63	105,41
1	554,73	54,00	97,34
1,1	610,21	52,44	85,95

Avtomobilning tezligini hisoblash.

Avtomobilning tezligi quyidagi formula orqali hisoblanadi:

bu yerda: asosiy uzatmaning uzatish soni
uzatmalar qutisining uzatish soni
taqsimlash qutisining uzatish soni
tirsakli valning oraliq burchak tezligi,
g‘ildirash radusi,

Avtomobilning g‘ildirash radiusini aniqlash.

Avtomobilning texnik xarakteristikasidan foydalanib, g‘ildirakning o‘lchamlarini olamiz va g‘ildirakning statik radiusini quyidagi formula bo‘yicha hisoblaymiz:

Bu yerda: – obod diametri
– shina profilining eni
shina profili balandligini eniga bo‘lgan nisbati
shina profilining balandligi,
shinaning vertikal kuch ta’sirida ezilishini hisobga oluvchi
koeffitsient.
Yengil avtomobil radial shinalari uchun:
= 0,85
Shinalarda d,B va shinaning belgilashida berilgan-185/60R14
_bu yerda:

d=13dyum=13*25,4 mm=3,302 mm = 0,3302 m

=175 mm = 0,175 m

Ko‘pincha harakat davrida dinamik radius, statik radiusga teng qilib olinadi, ya’ni:

U holda g‘ildirash radiusi quyidagicha hisoblanadi.
[m] – diagonal shinalar uchun
[m] - radial shinalar uchun
_rk = 1,06*0,2692 = 0,2853 m


Qolgan hisoblashlarni ham yuqoridagi formula yordamida bajarib 4-jadvalni to’ldiramiz:
4-jadval

V1	V2	V3	V4	V5
1,071	1,670	2,298	3,099	4,091
2,142	3,339	4,596	6,198	8,181
3,213	5,009	6,894	9,297	12,272
4,283	6,679	9,193	12,396	16,363
5,354	8,348	11,491	15,495	20,453
6,425	10,018	13,789	18,594	24,544
7,496	11,688	16,087	21,693	28,635
8,567	13,357	18,385	24,792	32,725
9,638	15,027	20,683	27,891	36,816
10,709	16,697	22,981	30,990	40,907
11,779	18,366	25,279	34,089	44,997

Avtomobilning tortish balansi
Tortish kuchini hisoblash.
Tortish kuchini quyidagi formula orqali hisoblaymiz:

Bu yerda: M_e – dvigatelning burovchi momenti, Nm.
U_uq - uzatmalar qutisining uzatishlar soni
U_au - asosiy uzatmaning uzatish soni
U_tq - taqsimlash qutisining uzatish soni
h_tr - transmissiyaning foydali ish koeffitsienti
r_k – g‘ildirash radiusi
Yetakchi g’ildirakdagi tortish kuchining ni turli pog’onalarda tezlikka bog’liq qurilgan grafigi avtomobilning tortish xarakteristikasi deb ataladi.


Kuch uzatmasining foydali ish koeffitsienti.
Turli avtomobillar kuch uzatmasining o‘rtacha foydali ish koeffitsientining h_tr qiymatlari 5 – jadvalda keltirilgan.
5-jadval

Avtomobillar	Kuch uzatmasining foydali ish koeffitsiyenti
4x2 tipidagi yengil avtomobillar 4x2 tipidagi yuk avtomobillari va avtobuslar 4x4, 6x6 tipidagi yuk mashinalari	0,90 ... 0,92 0,85 ... 0,88 0,82 ... 0,85

Formula bo’yicha hisoblashni bajaramiz:

Qolgan natijalar 6-jadvalda berilgan.

6-jadval

Pt1	Pt2	Pt3	Pt4	Pt5
2389,976	1532,838	1113,654	825,856	625,648
3274,432	2100,094	1525,783	1131,479	857,181
4000,255	2565,609	1863,993	1382,287	1047,187
4567,444	2929,382	2128,285	1578,279	1195,666
4976,000	3191,414	2318,660	1719,455	1302,618
5225,922	3351,704	2435,116	1805,816	1368,042
5317,211	3410,253	2477,653	1837,361	1391,940
5249,867	3367,061	2446,273	1814,090	1374,311
5023,889	3222,128	2340,975	1736,004	1315,154
4639,278	2975,453	2161,758	1603,101	1214,471
4096,034	2627,037	1908,623	1415,383	1072,260

Avtomobilning oldi yuzasini hisoblash.

Avtomobilning old yuzasi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:

Yengil avtomobillari uchun
F=с[(H_a-h)*B_a]+n*h*B_ш
Bu yerda:
h –old bamperdan yo’lgacha bo’lgan masofa, m (h= r_ст=0,269)
n –orqa ko’prikdagi (bitta) shinalar soni (2)
B_ш –shina profilining eni, m (0,175)
с – yuzani to’ldirish koeffitsienti (0,78 yengil avtomobillar uchun, 1,0 yuk avtomobillari va avtobuslar uchun)

F=0,78[(1,446-0,269)*1,620]+2*0,269*0,175=1,581 m²

Havo qarshilik kuchini hisoblash.

Havo qarshilik kuchi quyidagi formula bo‘yicha umumiy holda aniqlanadi.

P_в = K * F * (V_a ± V_sh)²
bu yerda: havo qarshilik koeffitsienti, (0.3)
avtomobilning oldi yuzasi, m²
shamolning tezligi,
Kurs ishini hisoblashda, qabul qilinadi, u holda



Havoning qarshilik koeffitsienti

Avtomobilni loyihalash davrida foydalanish uchun xar xil tipdagi avtomobillar havo qarshilik koeffitsientining havo hujum burchagi 0⁰ ga teng vaqtdagi qiymatlari 7 – jadvalda keltirilgan.

7-jadval

Tar tip	Avtomobil tipi
1.	Yengil avtomobillar	0,2 ....0,35
2	Avtobuslar Kapotli komponovka Vagon tipidagi Komponovka	0,45 ....0,55 0,35 ....0,45
3	Yuk avtomobillari Bortli Furgon tipidagi kuzovlar	0,5 ....0,7 0,5 ....0,6
4	Avtosisterna	0,55 ....0,65
5	Avtopoezdlar	0,85 ....0,95
6	Poyga avtomobillar	0,15 ....0,2

Yuk avtomobili va avtopoezd uchun havo qarshiligi koeffitsienti

№	Yuk avtomobili va avtopoezd komponovkasi
1.	Kabinasi dvigatelning orqasiga o‘rnatilgan komponovkali va ustida teng yopilmagan bortli platformaga ega.	0,75 ....0,78
2	Kabinasi dvigatelning ustiga, o‘rnatilgan komponovkali va ustida teng yopilmagan bortli platformaga ega.	0,75 ....0,86
3	Kabinasi dvigatelning ustiga, o‘rnatilgan komponovkali tortuvchi avtomobil va ustida teng yopilmagan bortli platformadan iborat avtopoezd.	0,95
4	Kabinasi dvigatelning ustiga, o‘rnatilgan komponovkali tortuvchi avtomobil va ustida teng yopilgan yarim pritsepdan iborat egarli avtopoezd.	0,77 ...1

Uzatmalar qutisining oxirgi pog‘onasi uchun ni hisoblaymiz.

N

Hisoblash natijalari 8-jadvalda berilgan.

8-jadval