Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

4.
Kabelli kranlarning tuzilishi va vazifasi.
Daryo suvlaridan o‘rmon
materiallari (xoda, g‘o‘la) oladigan katta ochik omborlarda kabelli kranlar (2.11-
rasm, a) keng ko‘llaniladi. Bularni kabelli kranlar deb atalishiga sabab shuki
ularning yuk ko‘tarish aravachasi (1) ikki dona minora 6 larga maxkamlangan
ko‘tarma arkon (2) da xarakat kiladi. Minoralarning birini-mashina minorasi deb
ataladi va unda yuk ko‘tarish mexanizmi va aravachani xarakatlantiruvchi
mexanizmlar xamda boshkarish kabinasi o‘rnatiladi, ikkinchisi esa kontr minora
deb ataladi.
Kabel kranning yuk ko‘tarish aravachasi tortuvchi (sudrovchi) arkon (3)
yordamida o‘ng va chap tomonga xarakat kiladi. Tortuvchi arkon aravachani
xarakatlantiruvchi mexanizm barabani (4) ni bir necha bor o‘rab o‘tib, minoralarda
joylashgan bloklar orkali o‘tib, uni uchlari yuk ko‘tarish aravvachani ikki tomoniga
maxkamlab (bog‘lab) ko‘yilgan (2.11-rasm, b). Aravachani xarakatlantiruvchi
mexanizm barabani soat strelkasi bo‘yicha aylansa, yuk ko‘tarish aravachasi chap
tomonga aksincha, baraban soat strelkasiga teskari tomonga aylansa yuk ko‘tarish
aravachasi o‘ng tomonga xarakat kiladi.

---

71
YUk ko‘tarish mexanizmining barabani (7) soat strelkasiga teskari aylansa
yuk ko‘tarish arkoni (5) ilgak (8) ni tepaga ko‘taradi va aksincha, u soat strelkasi
bo‘yicha aylansa ilgak pastga tushadi.
Kabelli kranlar muxim (xarakatlanmaydigan 2.11-rasm, a), radial (2.11-
rasm, d) va paralel xarakatlanuvchi (2.11- rasm, e) bo‘ladi. Mukim kabel
kranlarning ikkala minorasi xam xarakatlanmaydi. Ularning yuk ko‘tarishi 1
tonnadan13,5tonnagacha, prolyoti esa 100 metrdan 1800 metrgacha bo‘lib ochik
maydonda to‘g‘ri chizik bo‘yicha xizmat ko‘satadi. Paralel xarakatlanuvchi kabel
kranlarning ikkala minorasi xam maxsus keng izli aravachalarda rels yo‘llar ustida
xarkatlanadi. Ularning yuk ko‘tarishi 3 tonnadan 20 tonnagacha, prolyoti esa 150
metrdan 700 metrgacha bo‘lib, to‘g‘ri to‘rtburchakli ochik maydonga xizmat
ko‘rsatadi.
Radial kabel kranlarning bir minorasi xarakatlanmaydi, ikkinchisi esa
aylananing yoyi bo‘yicha xarakat kiladi. Ularning yuk ko‘tarishi 3 tonnadan 30
tonnagacha, prolyoti esa 150 metrdan 800 metrgacha bo‘lib, ochik maydonning
sektor xadida xizmat ko‘rsatadi.
Kabel kranlarning yuk ko‘tarish tezligi 0,5-2 m/s, yuk ko‘tarish
aravachasining tezligi 0,75-4 m/s, minoraning xarakatlanish tezligi esa 0,1--0,5
m/s.