Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

Ko‘chma qiyaliklar va pog‘onalar
to‘kiluvchan mayda yuklarni bortli
avtomobildan tushirib olishga xizmat qiladi. Ular avtomobilni 30
0
burchakgacha
yonboshlata oladi. Buning uchun avtomobil qiyalik yoki pog‘onaga bir tomon
g‘ildiraklari bilan yurib chiqadi.
Tebranuvchi estakada
esa unga yurib chiqqan avtomobilni orqa borti
tomonga qiyalatadi. YUk tushirilgandan keyin bo‘sh avtomobil bilan birga
dastlabki holatiga qaytadi. To‘kma yuklarni tushirishga mo‘ljallangan boshqa
xildagi moslamalar ham bo‘ladi.
Nazorat savollari:
1. Rolikli qurilmalar.
2. Rolikli transporterlar.
3. Rolikli yo‘llar.
4. Aravachalar haqida ma’lumotlar.
5. Dostaki tal va polistatlar.
6. Konsolli qo‘l kranlari haqida.
7. Bunkerlar.

---

45
9-mavzu. Dvigatelli ortish-tushirish mexanizmlari va qurilmalari
Reja:
1. Elektr tal
2. Pnevmatik tal
3. Elektr chig‘ir
4. Mexanik kranlar
Tayanch so’z va iboralar: elektrli tal, pnevmatik tal, elektrli chig‘ir, tasmali
konveyer, plastinkasimon mexanik kurak.
Dvigateldan kuch olib ishlaydigan ishchi organli eng oddiy mexanizmlar va
qurilmalarga elektr tal, chig‘ir, konveyer, mexanik kurak kabilar kiradi. Bulardan
tashqi elektr tarmog‘idan quvvat olib ishlaydigan kichik quvvatdagi
elektrodvigateldan ishlaydi.
Elektr tal
(19-rasm) yukni vertikal va gorizontal yo‘nalishlarda ko‘chirishga
mo‘ljallangan. Mustaqil, yuk ko‘taruvchi mexanizm sifatida ham, boshqa ortish-
tushirish mexanizmlarining agregati sifatida ham ishlay oladi (mos ko‘prikli
kranlar). Elektrotal korpus (barabani bilan) – 1, elektrodvigatel-2, reduktor,
elektromagnit tormoz va osma-4 (ilgakli g‘altak)dan iborat. Korpusning yuqori
qismida quloqlari bo‘lib, ular elektrtalni aravacha-3ga (u qo‘l kuchi yoki elektr
bilan yuritiladi) sharnirli tarzda ilib qo‘yish uchun kerak. G‘altak bilan ilgak trosga
bog‘langan, tros barabanga o‘raladi. Elektrotalni egiluvchan kabel uchiga
o‘rnatilgan pusnatel-5 orqali boshqariladi. Ilgakning ko‘tarilish balandligini va
elektrotalning monorels bo‘ylab ko‘chishlarini cheklash uchun avtomat tarzda
ishlovchi chekka uzgichlar o‘rnatiladi.
22584-77 Davlat namunasiga muvofiq elektrotallar 250 kg dan 10 t gacha
yukni 6...72 m balandlikka ko‘tara oladi. 0,5 t gacha yuk ko‘taradiganlari qo‘l biln
yuritiladigan monorels aravachaga, 1 t va undan ortiq ko‘taradiganlari 20 m/min
tezlik bilan harakatlanishni ta’minlaydigan elektr yuritmali aravachaga osib
qo‘yiladi.