Transport vositalarining elektr jixozlari va elektron tizimlari

 
3.3. Kontaktli o‟t oldirish tizimi. 
 
O‟t oldirish tizimidagi uzgich - taqsimlagich ko‟p xizmat talab etadi, chunki 
uning ishqalanuvchi qismlarini yeyilishi sababli, doimiy moylashni talab etadi.
Taqsimlagichning 
qopqog‟ini 
ifloslanishi 
va 
yuqori 
kuchlanishli 
o‟tkazgichlarni uyalariga zich o‟tirmasligi, qopqoqning sirtini shikastlanishiga yoki 
izolyatsiyani yo‟qolishiga olib keladi. Katta qiymatli (3 

4A) to‟kning tez - tez 
uzilishi, uzgichning kontaktlarini kuyishiga sabab bo‟ladi.
Kontaktli o‟t oldirish tizimidagi taqsimlagichni dvigateldan yechib olinib: sirti 
tozalanadi; qopqoqning ichki yuzasi tozalanadi; kontaktlarning holati va tutashish 
holatidagi o‟t oldirishni ilgarilatish burchagi va o‟t oldirishni ilgarlatish 
avtomatining ishlashi tekshiriladi: filts, richagning o‟qi va mushtchali vtulkasi 
moylanadi.
Kontakt - tranzistorli o‟t oldirish tizimining taqsimlagichigini avtomobildan 
yechib olmasdan, changdan tozalanadi. qopqog‟ini yechib olib ichki yuzasi, 
kontaktlari tozalanadi, podshipniklari, filьts, richakcha o‟qi va mushtli mufta 
moylanadi.Kontaktli va kontakt - tranzistorli taqsimlagichlarni avtomobil 45 

50 
ming km masofani bosib o‟tgandan so‟ng, avtomobildan yechib olinib 
chuqurlashtirilgan texnik xizmat ko‟rsatiladi.
Zamonaviy avtomobillarda, shu jumladan 
UZDM
avtomobillarida ham, 
magnit - elektr datchikli, kontaktsiz - tranzistorli - (TICO), kontaktsiz - optik 
datchikli, elektron boshqaruv blokiga ega bo‟lgan (MATIZ) va magnit - elektr 
datchikli, elektron boshqaruv blokiga ega bo‟lgan (NEXIA) o‟t oldirish tizimlari 
ishlatilmoqda. MATIZ avtomobilining o‟t oldirish tizimining tuzilishi, tashhislash va 
TXK to‟g‟risida qisqacha ma‟lumot berishni lozim topdik.

---

67 
 
3.3-rasm. MATIZ avtomobilining o‟t oldirish tizimi 
1 - o‟t oldirish g‟altagi; 2 - o‟t oldirish svechasi (shami); 3 - markaziy to‟k 
o‟tkazich; 4 - svechalarga to‟k o‟tkazgichlar; 5 - tayanchli qisqich; 6 - 
mahkamlovchi qisqich; 7 - taqsimlagich; 8 - mufta; 9 - zichlagich; 10 - korpus; 11 - 
o‟q; 12 - fiksator; 13 - optik datchik; 14 - plastina; 15 - vtulka; 16 - teshikchali disk; 
17-qopqoq; 18 - ekran; 19 - rotor; 20 - qopqoqning zichlagichi; 21 - 
taqsimlagichning qopqog‟i.