Transport vositalarini loyihalash va hisoblash

H a r xil rul trapetsiyalarining sxemalari:
a, b -
nomustaqil osmalarning oldi va orqa trapetsiyalari; 
v 
-y e -
mustaqil osmalar trapetsiyalari.
XI.6.1. R ul yuritmasini loyihalash
Rul yuritmasini loyihalash uchun shu rul yuritmasini o‘matilishi 
mo‘ ljallanayotgan avtomobil turi, avtomobilning texnik xarakteristikasi, 
avtomobilning ekspluatatsiya sharoiti kabi ma’ lumotlar ma’ lum bo‘ lishi 
kerak. Shu ma’lumotlar asosida loyiha uchun texnik topshiriq ishlab
131

---

chiqiladi. Texnik topshiriq tarkibidagi asosiy parametrlar 1-jadvalga 
kiritiladi.
1-jadval
Parametrlar
r
0
‘ lchov 
" birligi
1
Avtomobilning to‘ la massasi
2
T o‘ la massaning o‘ qlarga taqsimlanishi
3
Avtomobilning kompanovka sxemasi
4
Avtomobil bazasi
5
Shkvorenlar orasidagi masofa
6
Soshka validagi burovchi moment
7 Osma turi
8
Rul yuritmasining FIK
Rul yuritmasini loyiha hisobida ba’zi parametrlarni ma’ lumotlar 
bazasidan yoki prototip avtomobildan olishga to‘ g‘ri keladi. Rul 
yuritmasining loyiha hisobi uchun tanlab olinadigan asosiy parametrlar 
2
-jadvalga kiritiladi.
2-jadval
№
Parametrlar
O ‘ lchov
birligi
1
Rul trapetsiyasining turi
2
Rul trapetsiyasining joylashuvi
3
Rul yuritmasining o‘ lchamlari
4
Shamirlar konstruksiyasi
5
Rul yuritmasi asosiy detallarining materiallari (rul 
soshkasi, bo‘ylama va ko‘ndalang tortqilar, sharli 
barmoq, trapetsiya richaglari, buriluvchi richag)
Rul yuritmasining loyiha hisobi uchun zarur bo‘ lgan barcha 
parametrlar ma’ lum bo‘lgach, rul yuritmasidagi yuklanishlar va ular 
asosida rul yuritmasi asosiy detallarining kuchlanishlari (3-jadval) 
aniqlanadi hamda ruxsat etilgan kuchlanishlar bilan solishtiriladi.
132

---

- agar aniqlangan kuchlanishlar me’yorda bo‘ lsa, rul yuritmasining 
printsipial sxemasi masshtabda chiziladi va xuiosa qiiinadi;
- agar aniqlangan kuchlanishlar me’yordan yuqori bo‘ lsa, ularning 
miqdoriga moslab detallaming o‘ lchamlari va materiallari qayta 
tanlanadi, rul yuritmasining prinsipial sxemasi masshtabda chiziladi va 
xuiosa qiiinadi.
3-jadval
№
Parametrlar
0 ‘ lchov
birligi
1 Rul trapetsiyasining o‘ lchamlari
2
Rul yuritmasining uzatishlar soni
3 Rul yuritmasidagi yuklanishlar
4
Rul yuritmasi asosiy detallarining kuchlanishi (rul 
soshkasi, bo‘ylama va ko‘ ndalang tortqilar, sharli barmoq, 
trapetsiya richaglari, buriluvchi richag)
5 Rul yuritmasining printsipial sxemasi
XI.6.2. Rul yuritmasidagi yuklanishlarni aniqlash
1") Rul trapetsivasining o‘ lchamlarini aniqlash. 
Yon richaglar uzunligi