Transport vositalarini loyihalash va hisoblash

XI.5. Rul mexanizmini loyihalash
Rul mexanizmini loyihalash uchun shu rul mexanizmini o'rnatilishi 
mo'ljallanayotgan avtomobil turi, avtomobilning texnik xarakteristikasi 
(avtomobilning massasi, tezligi, dvigatelning maksimal burovchi 
momenti va b.), avtomobilning ekspluatatsiya sharoiti kabi ma’lumotlar 
ma’lum bo'lishi kerak. Shu ma’lumotlar asosida loyiha uchun texnik 
topshiriq ishlab chiqiladi. Texnik topshiriq tarkibidagi asosiy para­
metrlar 1-jadvalga kiritiladi.
120

---

1-jadval
Parametrlar
OMchov
birligi
1 Avtomobilning turi
2
Avtomobilning toMa massasining o ‘qlarga taqsimlanishi
3
Shina turi va oMchamlari
4
Rul chambaragining parametrlari:
a) ml chambaragining burilish burchagi;
b) rul chambaragining diamerti
5 Rul chambaragidagi haydovchining kuchi
6 YoMning maksimal ilashish koeffisienti
Rul mexanizmini loyiha hisobida ba’zi parametrlami ma’lumotlar 
bazasidan yoki prototip avtomobildan olishga to‘g ‘ri keladi. Rul 
mexanizmining loyiha hisobi uchun tanlab olinadigan asosiy parametrlar
2-jadvalga kiritiladi.
2-jadval
№
Parametrlar
OMchov
birligi
1 Rul mexanizmining turi va oMchamlari
2
Rul mexanizmining FIK (to‘g‘ri va teskari)
3
YoMning maksimal ilashish koeffitsiyenti
4
Rul mexanizmining asosiy detallarining materiallari (ml 
vali, chervyak, rolik, soshka vali, ml mexanizmining 
korpusi)
Rul mexanizmining loyiha hisobi uchun zarur boMgan barcha 
parametrlar ma’lum boMgach, rul mexanizmidagi yuklanishlar va ular 
asosida rul mexanizmi asosiy detallarining kuchlanishlari (3-jadval) 
aniqlanadi hamda ruxsat etilgan kuchlanishlar bilan solishtiriladi.
- agar aniqlangan kuchlanishlar me’yorda boMsa, rul тем ни / 
mining printsipial sxemasi masshtabda chiziladi va xuiosa qiiinadi
- agar aniqlangan kuchlanishlar me’yordan yuqori boMsn, иЬшищ* 
miqdoriga moslab detallaming oMchamlari va matcrialliui <|121

---

tanlanadi, rul mexanizmining printsipial sxemasi masshtabda chiziladi 
va xulosa qilinadi.
3-jadval
№
Parametrlar
0 ‘lchov
birligi
1 Rul mexanizmining uzatishlar soni
2
Boshqariluvchi g‘ildiraklar joyida burilganda rul 
chambaragidagi kuch
-
3
Boshqariluvchi g‘ildiraklar burilishiga qarshilik momenti
4
Rul mexanizmidagi yuklanishlar
5
Rul mexanizmi asosiy detallarining kuchlanishi (rul vali, 
soshka vali, chervyak, rolik)
6 Rul mexanizmining printsipial sxemasi