Transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

1.2. Korxona faoliyatida menejmentning motivlashtirish nazariyalari va unda rag’batlantirishning yo’llari

Motivlashtirish (qiziqtirish) nazariyalari mavjud bo’lib, bu nazariyalar menejerlarning samarali natijaga erishish yo’llarini ta’minlash bilan farq qiladi. Hozirda yangi va eski nazariyalar uyushgan holda o’rganilib, qiziqtirish (motivlashtirish) hamda rag’batlantirish va uni ishda qo’llash to’g’risidagi fikrlar uyg’unlashmoqda.
Motivlashtirish (qiziqtirish) nazariyalarini ikki guruhga ajratish mumkin:
-mohiyat bo’yicha qiziqtirish nazariyasi;
-jarayon bo’yicha qiziqtirish nazariyasi.
Mohiyat bo’yicha qiziqtirish nazariyalari ehtiyoj deb nomlanuvchi, insonlarni boshqacha emas, balki xuddi shunday harakat qilishga undaydigan ichki qiziqishlarni aniqlashga asoslangan. Ushbu guruhga Abraxam Maslou, Devid Mak-Klelland va Frederik Gertsberg, Skinner Bernard nazariyalari taalluqlidir. Jarayon bo’yicha qiziqtirish nazariyalari zamonaviyroq bo’lib, inson faoliyati modellariga asoslanadi (kutish nazariyasi, adolat nazariyasi va Porter-Louler qiziqtirish modeli).
Ushbu ikki guruh nazariyalari bir-birini istisno etmaydi, balki o’z muayyan qo’llanish sohalariga egalar. Ular mohiyatini chuqurroq anglash uchun ehtiyoj va rag’batlantirishning mohiyatini bilish kerak bo’ladi. Ehtiyojlarni ushlab ko’rish yoki o’lchash mumkin emas. Ular to’g’risida insonlarning xatti-harakatlari orqali tasavvur hosil qilish mumkin. Ehtiyojlar faoliyat uchun qiziqish uyg’otadi. Insonlarning xatti-harakatlari va ular bu xatti-harakatlarini uyg’otuvchi qiziqishlarni turli modellarda keltirish mumkin. Ulardan biri 1.2-rasmda tasvirlangan.



Ehtiyojni qondirish natijalari

• 
  Ehtiyoj qondirilgan
  
• 
  Ehtiyoj qisman qoldirilgan
  
• 
  Ehtiyoj qondirilmagan
  

Maqsad

Qiziqish

Faoliyat

Ehtiyojlar