“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

Beton qorishmasining suvtalabchanligi 
2-jadval 
Veton qorishmasining quyuqligi (qulay 
joylashuvchanligi) 
To‘ldirgichning yirikligi, mm 
bo‘lganda. Suv sarfi, kg/m
3 
Konusning 
cho‘kishi, 
sm 
Qattiqligi, s 
Shag‘al 
Chaqiqtosh 
GOST
10181.1-81 
bo‘yicha 
Texnik 
viskozimetr 
bo‘yicha
10 
20 
40 
10 
20 
40 

---

0 
0 
0 
0 
1-2 
3-4 
5-6 
7-8 
9-10 
31 
30-20 
20-11 
10-5 
- 
- 
- 
- 
- 
120-90 
80-60 
50-30 
15-30 
- 
- 
- 
- 
- 
150 
160 
165 
175 
185 
195 
200 
205 
215 
135 
145 
150 
160 
170 
180 
185 
190 
200 
125 
130 
135 
145 
155 
165 
170 
175 
185 
160 
170 
175 
185 
195 
205 
210 
215 
225 
145 
155 
160 
170 
180 
190 
195 
200 
210 
135 
145 
150 
155 
165 
175 
180 
185 
195 

Eslatma: Jadvaldagi ma’lumotlar portlandsement va o‘rtacha yirik qumdan 
tayyorlangan beton qorishma uchun juda to‘g‘ri keladi. Qorishmaga putsolan portlandsement 
ishlatilganda suv sarfi 20 kg/m
3
ortadi; o‘rtacha yiriklikdagi qum o‘rniga mayda qum 
ishlatilganda xam suv sarfi 10 kg/m
3
 ga ortadi, yirik qumdan foydalanganda esa suv sarfi 10 kg/m
3
 
ga kamayadi.
Betonga qo‘shiladigan to‘ldirgichlar (qum, chaqiqtosh yoki shag‘al) sarfini 
(kg/m
3
) hisoblashda ikki shartni nazarda tutish kerak: 
1. Beton tarkibi to‘la (mutloq) hajmining umumiy yig‘indisi zichlashtirilgan 1m
3
beton qorishmasiga teng bo‘lsin, ya’ni 
 

𝑺𝒆𝒎
𝑹
𝒔
+
𝑺𝒖𝒗
𝑹
𝒔𝒖𝒗
+
𝑸
𝑹
𝒒
+
𝑪𝒉(𝑺𝒉)
𝑹
𝒄𝒉(𝒔𝒉)
= 𝟏;
bu yerda: sem, Suv, Q, Ch(Sh) – semet, suv, qum, chaqiqtosh(shag‘al) sarfi, kg/m
3
; R
s
, 
R
suv
, R
q
, R
ch(sh)
, – shu materiallarning haqiqiy zichligi kg/m
3
; sem/R
s
, Suv/R
suv
, Q/R
q
, 
Ch(Sh)/R
ch(sh)
– shu materiallarning to‘la (mutloq) hajmi, m
3
, sement-qum qorishmasi yirik 
to‘ldirgich donalari orasidagi kovak-bo‘shliqlarni to‘ldirar ekan, donalarni salgina siljitadi
,
𝑺𝒆𝒎
𝑹
𝒔
+
𝑺𝒖𝒗
𝑹
𝒔𝒖𝒗
+
𝑸
𝑹
𝒒
= 𝑉
𝑘,𝑐ℎ(𝑠ℎ)
𝐶ℎ(𝑆ℎ)
𝑅
𝑡.𝑐ℎ(𝑠ℎ)
𝛼

bu yerda: V
k.ch(sh)
– bo‘sh holatdagi chaqiqtosh (shag‘al)dagi kovak 
bo‘shliqlar; R
t.ch(sh)
-chaqiqtosh (shag‘al)ning to‘kma zichligi, kg/m
3
; 
α
– chaqiqtosh 
(shag‘al) donalarining siljish koeffitsienti; sement sarfiga hamda suv-sement 
nisbatiga qarab bu koeffitsient plastik qorishma uchun uchun 3-jadvalda 
ko‘rsatilganidek olinadi, qovushqoq (quyuq) qorishma uchun esa 1,05-1,2 qabul 
qilinadi.