“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

Chizma.
1 — shisha stakan;
2 — shtativ;
3 — nakladka;
4 — silliq jez (latun) 
xalqa;
4a — pog‘anali jez 
(latun)xalqa;
5— yuqori plastinka;
6 — pastki plastinka;
7—sharik;
8 — qopqoq;
9 — termometr 
Tajribani bajarish 
tartibi: 
Yumshash xarorati 
80 °S dan past bo‘lgan 
bitumlar 
uchun 
bitum 
solingan xalqa qurilmaning 
yuqori plastinka teshigiga 
joylashtiriladi. 
O‘rtadagi 
teshikka termometr shunday joyloshtirilish kerakki simob rezervuarning pastki qismi 
xalqadagi bitumning pastki qismi bilan bir tekislikda bo‘lishi kerak. 
Sinalayotgan bitum solingan xalqa va yo‘naltiruvchi nakladka bilan shtativ 
xarorati (5±1) °S bo‘lgan suv solingan stakan(banya) ichiga o‘rnatilada. Suv satxi xalqa 
yuzasidan 50 mm dan past bo‘lmasligi kerak. 
15 minut o‘tgandan keyin shtativ stakandan chiqariladi. Banyada (5±1) °S 
xaroratgacha sovutilgan po‘lat sharni pensit bilan xar bir xalqadagi bitum yuzasi markaziga 
qo‘yiladi. Shtativ qaytadan stakan(banya)ga joylashtiriladi.
Stakan(banya) qizdiruvchi plita yoki gorilka ustiga qo‘yiladi, bunda xalqalar yuzasi 
gorizontal xolatda bo‘lishi shart. Birinchi 3 minut davomida stakandagi suv minutiga (5±1) 
°S tezlikda qizdiriladi. 

---

Stakan(banya)dagi suv butun balandligi bo‘yicha bir tekisda qizishi uchun suvni 
qo‘lda yoki mexanik aralashtirgichda aralashtirib turish kerak. 
Sharikning bosimi ostida xalqadagi bitum pastki plastinkaga tekkan vaqtidagi 
xarorat, bitumning yumshash xarorati xisoblanadi. 
Ikki marta parallel o‘tkazilgan sinov natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymadi 
bitumning yumshash xarorati deb qabul qilinadi.