Transport inshootlarini loyihalash va

bh
R
R
bS
A
n
Q
b
b
w
sw













,    
    (8.3) 

---

115 
 
bu yerda
Q
 – tayanch kesimidan 
h
0
 dan yaqin bo„lmagan masofadagi 
ko„ndalang kuch; 

  =  5  –  vertikal  xomutlar  bo„lganda;
 

  =  10  –  qiyaligi 
45
0
  bo„lgan  qiya  xomutlar  bo„lganda; 
n
1
  –  armatura  va  beton  elastiklik 
modullarining  nisbati; 
A
sw
 
–  bir  tekislikda  joylashgan  xomutlar 
shoxchalarining  kesim  yuzalari; 
S
w
  –  xomutlar  orasidagi  masofa; 
R
b
  – 
betonning siqilishga bo„lgan hisobiy qarshiligi, MPa. 
 
Rasm 8.9. Bukilmalarni joylashtirish uchun sxema: 1–momentlar epyurasi;  
2–materiallar epyurasi 
 
Kesim  qiya  darz  bo„yicha  ko„ndalang  kuch  ta‟siriga  hisoblanganda, 
qiya kesimdagi barcha xomutlar va bukilgan sterjenlarda chegaraviy holat 
paydo  bo„ldi  deb  taxmin  qilinadi  (rasm  8.10).  Unda  mustahkamlik  sharti 
quyidagi ko„rinishga ega bo„ladi: 
 
,
sin
b
sw
s
si
s
Q
A
R
A
R
Q






 

---

116 
 
 
Rasm 8.10. Qiya kesimning hisobiy sxemasi 
 
bu  yerda  Q  –  ko„rilayotgan  kesimning bir  tomonida  joylashgan  tashqi 
yukdan hosil bo„lgan ko„ndalang kuchning maksimal qiymati; 

sin
R
s
si
A

 
va 
sw
A
s
R

  –  kesimning 
s
  proeksiya  uzunligida  qiya  kesimga  tushgan 
barcha  armaturalardagi  chegaraviy  zo„riqishlar  proeksiyalari  yig„indilari; 
Q
b
 – qiya kesim oxiri tepasidagi siqilgan betonga uzatilayotgan ko„ndalang 
kuch: 
,
2
2
0
c
bh
R
Q
b t
b

                 
 
 (8.4) 
bu  yerda  R
bt
  –  betonning  markaziy  cho„zilishga  bo„lgan  hisobiy 
qarshiligi. Hisoblarda Q
b
 ning qiymati 0,5Q dan katta bo„lishi kerak emas. 
Eng  qulay  bo„lmagan  qiya  kesim  va  uning  tegishli  proeksiyasi
  s 
ni 
beton va armatura tarafidan minimal ko„ndalang kuch qabul qilinadi degan 
shartdan  aniqlash  kerak.  Buni  hisoblarni  solishtirish  yo„li  bilan  yoki 
quyidagi formula orqali amalga oshirish mumkin: 
.
2
2
0
w
b t
q
bh
R
c

        
 
 
    (8.5) 

---

117 
 
bu  yerda 
q
w
 
–  xomutlardagi  elementning  bir  birlik  uzunligiga  to„g„ri 
keladigan chegaraviy zo„riqish. 
Bu zo„riqish quyidagi formula bo„yicha aniqlanadi: 
w
sw
s
w
S
A
R
q

 
Bu yerda: 
S
w
 – xomutlar orasidagi masofa. 
Qiya  kesim  eguvchi  moment  bo„yicha  hisoblanganda,  chegaraviy 
moment  siqilgan  zona  markaziga  nisbatan  aniqlanadi  (rasm  8.10ga 
qarang). Bunda mustahkamlik sharti quyidagi ko„rinishga ega bo„ladi:  
,
z
sw