Transmilliy korporatsiya

Birlashgan firmalar
Ular mustaqil yuridik shaxs sifatida faoliyat yuritadilar. Bunday firmalar bosh tashkilot va qabul qiluvchi davlatlarning investorlari tomonidan tuziladi. Asosiy kompaniyaning ishtirok etish darajasi uning 10-50% aktsiyalarga ega bo'lishi bilan bog'liq. Shunga ko'ra, sho''ba va filiallarga qaraganda, sheriklar ishini nazorat qilish ancha cheklangan.
Nazorat ulushi
Monomillatlilik TMKning asosiy belgilaridan biridir. U bir mamlakat valyutasining boshqa mamlakatlar moliyasidan ustunligini nazarda tutadi. Aktsiyalarning nazorat paketi asosiy firmada to'plangan. Uning bosh qarorgohi vatanida joylashgan. Shu bilan birga, xorijiy investorlarning mulki bo'lgan korporatsiya kapitali umumiy mulk massasining (barcha ulushlarning) kamida 25 foizini tashkil qilishi kerak. Aks holda, bunday tashkilotni TMK deb hisoblash mumkin emas. Bu shunchaki xorijda alohida bo'linmalari bo'lgan yirik firma bo'ladi. Agar aksiyalarning nazorat paketi turli mamlakatlarga tegishli bo'lgan bir nechta firmalarga taqsimlangan bo'lsa, u MNC bo'ladi.

Iqtisodiyot uchun ahamiyati
TMKlar yirik kompaniyalardir, ular hozirgi bosqichda jahon xo‘jalik majmuasini baynalmilallashtirish jarayonining harakatlantiruvchi kuchi, asosiga aylandi. Bu shuni anglatadiki, bir necha yuzlab firmalarning iqtisodiyotdagi ustunligi sotish va ishlab chiqarish nisbatlarini belgilaydi. Umuman, TMK faoliyati jahon sanoat ishlab chiqarishining qariyb 50 foizini ta'minlaydi. Ushbu firmalar savdoning 70% dan ortig'ini tashkil qiladi. Shu bilan birga, tranzaktsiyalarning 40% ga yaqini TMKlar doirasida amalga oshiriladi. Savdo bozor narxida emas, balki transfer narxi deb ataladigan narxda amalga oshiriladi. U asosiy firmaning siyosati bilan shakllanadi.
Juda yirik korxonalar TMKlar ko'pgina mamlakatlarning moliyaviy mablag'lari hajmidan oshib ketadigan byudjetga ega. 100 ta jahon iqtisodiyotidan 52 tasi shunday firmalar, qolganlari esa davlatlardir. TMKlar hududlarning xalq xo'jaligi kompleksiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi, chunki ular katta miqdordagi mablag'larga, jamoatchilik bilan aloqalarga ega. Bunday tashkilotlar ilmiy-tadqiqot ishlarida alohida o‘rin tutadi. Bunday firmalar patentlarning kamida 80% ni tashkil qiladi.