Transkripsiyaning Initsiatsiyasi ( boshlanishi )

Transkripsiyaning Initsiatsiyasi ( boshlanishi ).

Transkripsiya 3 bosqichda kechadi : initsiatsiya , elongatsiya va terminatsiya . Birinchi va oxirgi bosqichlarda ferment DNK bilan bog`lanadi va RNK sintezini boshlaydi oxirgi bosqichda esa u RNKdan ajralib chiqadi . RNK sintezining asosiy jarayonlari bo`lmish transkripsiya shu bosqichlar orasida RNK – Polimeraza fermenti orqali kechadi . Transkripsiya mahsuloti bo`lib RNK ma`lum molekulasini 5` va 3` holati bilan yakunlanadi .DNK saytiga xos ketma – ketligiga asoslangan bo`lishi transkripsiyani inisatsiya va terminatsiyasini amalga oshadi.Transkripsiyani amalga oshirish uchun RNK polimeraza DNK – promotori bilan bog`lanadi . Bakteriyalarda bu ferment o`ziga xos promotor – boks komponentga ega.

Promotorning umumiy davomiyligini bir nechta 10 juft nukleotidlar tashkil etadi . Eukoriotlarda promotor murakkab tuzilishga ega bo`lib , oqsil sifatli transkripsiyaning umumiy faktorlari bilan bog`lanadi . Polimeraza II bilan birga bu faktorlar komlekslarning asosiy inisiatorlari(boshlovchi) deb ataladi . Eukoriotlarning promotorida turli xil bokslar farq qilinadi bular : TATA-boks, GC va CAAT . Transkripsiya genlarini DNKning maxsus boshqaruvchi qismlaridagi oqsil – Enxanserlar kuchaytiradi .

RNK polimeraza promotor bilan bog`langandan so`ng DNK zanjiridagi 15 juft nukleotid uziladi va bu transkripsiya ``ko`zchasi``ni hosil qiladi. DNKdagi 2 ta ip (dupleks ) shu joyda bitta ipga aylanadi .RNK zanjirining birinchi qismini purin nukleotidlari A yoki G tashkil etadi .So`ng birinchi 5,`3`fosfat bog`I ikkinchi nukleotid bilan bog`lanishi bilan hosil bo`ladi. Shundan so`ng bakteriyalarda sigmafaktor ferment bilan bog`lanishni yo`qotadi . Promotor ma`lum genni yoki genlar kombinatsiyasini inisiatsiya qilishi mumkin . RNK polimeraza DNK zanjirini qarama qarshi tomonida harakat qilib ikkta spiral shaklda xuddi chaqmoqqa o`xshatib uzadi. Ochilayotgan kichik maydonlarda RNK sintezi komplentar prinsipida 5` dan 3` gacha kechadi.