Transformatorlarning tuzilishi, ishlash prinsipi, chulg‘amlari ulanish guruhlari va parallel ulash shartlari

Chulg’amlar mexanik mustahkamligi yetarli darajada katta, yelektr izolyatsiyasi yaxshi bo’lishi, yaxshi sovitilgan bo’lishi lozim; ular oddiy va qulay tayyorlangan hamda arzon, yenergiya isroflari kam bo’lishi kerak.

• Chulg’amlar mexanik mustahkamligi yetarli darajada katta, yelektr izolyatsiyasi yaxshi bo’lishi, yaxshi sovitilgan bo’lishi lozim; ular oddiy va qulay tayyorlangan hamda arzon, yenergiya isroflari kam bo’lishi kerak.
• Transformatorlarning chulg’amlarini tayyorlash uchun doiraviy yoki to’g’ri to’rtburchak kesimli mis simlar ishlatilib, ular ustida oddiy ipdan to’qima yoki kabel qog’ozi bilan izolyadiyalangan bo’ladi.
• Har bir transformatorlarda yuqori kuchlanishli chulg’am bilan past kuchlanishli chulg’am bo’ladi. Chulg’amlarni bunday ajratishning amaliy axamiyati shundaki, ancha yuqori kuchlanish chulg’amning, uning kirish qismlarining yelektr izolyatsiyasi ancha ishonchli bo’lishini talab yetadi.
• Shuning uchun magnit o’tkazgichdan keyin YUK chulg’ami joylashtiriladi. Bir-biriga nisbatan joylashuviga qarab konsentrik chulg’amlar va navbatlashib keladigan diskli chulg’amlar bo’ladi, ulardan konsentrik chulg’amlar ko’p tarqalgan (3-rasm).

Konsentrik chulg’amlar silindr shaklida bo’ladi. Konstruktsiyasi jihatdan ular bir qatlamli, to’g’ri tortburchakli kesimli simdan qilingan ikki qatlamli, doiraviy kesimli simdan qilingan ko’p qatlamli, g’altakli ko’p qatlamli va b. bo’ladi. Transformatorning quvvati katta bo’lmaganda va past kuchlanishlarda silindrsimon chulg’amlar bevosita magnit o’tkazgich sterjeniga kiydiriladi (sterjenni siqib turuvchi yog’och pona va plankalar bir vaqtning o’zida izolyadiya bazifasini ham bajaradi ). Boshqa hollarda yelektrokartondan yoki bakelit loki shimdirilgan o’rov qog’ozidan tayyorlangan silindrga joylashtiriladi

• Konsentrik chulg’amlar silindr shaklida bo’ladi. Konstruktsiyasi jihatdan ular bir qatlamli, to’g’ri tortburchakli kesimli simdan qilingan ikki qatlamli, doiraviy kesimli simdan qilingan ko’p qatlamli, g’altakli ko’p qatlamli va b. bo’ladi. Transformatorning quvvati katta bo’lmaganda va past kuchlanishlarda silindrsimon chulg’amlar bevosita magnit o’tkazgich sterjeniga kiydiriladi (sterjenni siqib turuvchi yog’och pona va plankalar bir vaqtning o’zida izolyadiya bazifasini ham bajaradi ). Boshqa hollarda yelektrokartondan yoki bakelit loki shimdirilgan o’rov qog’ozidan tayyorlangan silindrga joylashtiriladi
• Navbatlashib keladigan diskli chulg’amlar disklar shaklida tayyorlanadi (o’ramlar bitta tekislikda o’ralgan). Magnit o’tkazgich sterjenida aloxida yuqori kuchlanishli g’altaklar (disklar) past kuchlanishli g’altaklar bilan navbatlashib keladi.