Transformatorlarni ishlatish

 
 
 
5.5. Texnik xizmat ko‘rsatish 
Texnik xizmat ko‘rsatishning eng mas’uliyatli qismi - elektr 
kuchlanishi ta’sirida bo‘lgan transformator elementlari va aktiv
qismlarini 
izolyasiyalash, 
transformator 
ishlashida 
qiziyotgan 
5.3-rasm. Gaz rele 
1 – korpus; 2, 3 va 4 – ta’sirlanuvchi elementlar; 5 – gorizontal o‘q; 6 
– rele bo‘shlig‘i 

---

elementlardan issiqlikni olib chiqish, shuningdek, atrof muhitdan namlik 
kirganda qattiq izolyasiyaning namlanishini oldini olish uchun xizmat 
qiladigan transformator moyining ishlatilishidir. Moyning ekspluatatsion 
xossalari, asosan uning kimyoviy tarkibi bilan aniqlanadi. Bu esa, o‘z 
navbatida, asosan xom ashyoni sifatiga va uni tayyorlash va ishlatish 
jarayonida tozalash usullarini qo‘llashga bog‘liq. 
Transformatorga ma’lum turdagi moy quyish tavsiya etiladi. Biroq, 
ba’zi holatalar va shartlarda, transformatorga aralash moy quyish joiz 
hisoblanadi.
Quyish va to‘ldirish uchun ishlatiladigan moyning har bir turkumi, 
etkazib beruvchi korxonaning standartga mos kelishini tasdiqlaydigan 
sertifikati bo‘lishi shart. Transformator bilan birga kelgan moy uchun esa, 
uning standartga mosligi transformator pasportidagi yozuv bilan 
tasdiqlanadi. Transformator moyining holati, hajmiga qarab uch turga 
bo‘linadigan sinov natijalari orqali baholanadi: elektr mustaxkamligi 
sinovi, qisqartirilgan tahlil va to‘liq tahlil hajmidagi sinov. 
Sinov uchun olingan namunani 1 litrga moslangan po‘kakli toza 
shisha idishga olishadi, unda etiketkaga qurilma nomi, sana, namuna olish 
sababi va na’muna olgan shaxs ko‘rsatiladi. Aksariyat, namuna moyning 
quyi qatlamlaridan olinadi.
Moyni sinov uslubi mos ravishda davlat standartlari (GOST 6581 – 
75*, 6370 – 83*, 1547 – 84, 6356 – 75*) asosida bajariladi. Kuchlanishi 
220 
kV
gacha bo‘lgan transformatorlarga quyiladigan moy, quyidagi 
jadvalda keltirilgan ko‘rsatkichlar orqali baholanadi. 
Transformatorlar ishlashida moyning teshilish kuchlanishi, 60÷220 
kV kuchlanishli bo‘lgan turdagi transformatorlar uchun 35
kV
/
mm
dan, 
20÷35 kV kuchlanishli turlari uchun 25
kV
/
mm 
dan kam bo‘lmasligi 
zarur. 
Moy sinovining davriyligi shunday bo‘lishi zarurki, unda moyning 
tavsiflari haroratning tahsiridan, magnit maydon kuchlanganligi, moy 
tarkibidagi kislorodning, moyning metal (po‘lat, mis) va detallar 
izolyasiyasi bilan kontakti ortishi, hamda tasodifiy yoki ko‘zda 
tutilmagan hodisalarning (ishlab chiqarish texnologiyasining buzilishi, 
begona aralashmalarning mavjudligi v.b.) ta’sirida joizdan ortiq 
yomonlashganligini o‘z vaqtida aniqlash mumkin bo‘lsin.