Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

6.2. Elektron tijorat C2C – (
Consumer-to-consumer
) jarayonida 
ishtirok etuvchilarning o‘zaro munosabati modeli 
Moliyaviy bozorlarda nimalardir sotib olinadi va nimalardir sotiladi 
– ammo maqsad bitta: arzonroq va tezroq sotib olib, qimmatroq va 

---

84 
tezroq sotishdir. Moliyaviy bozorda ishlash uchun uning qonuniyatlarini 
yaxshi bilish va tushunish kerak. Shuning uchun bu bozorda ishlamoqchi 
va tirikchilik qilmoqchi bo‘lsangiz, avvalo uning qonuniyatlarini tegishli 
kitob va qo‘llanmalardan foydalangan holda yaxshilab o‘rganib oling. 
Avvalo moliyaviy bozorning texnik tahlilini o‘rganib olishingiz kerak 
bo‘ladi. Texnik tahlilning mohiyatini quyidagicha ta’riflashimiz 
mumkin: shu yo‘nalish bo‘yicha bozorning holatini aniqlab beradigan 
tarixiy ma’lumotlardan foydalanib, uning kelajakdagi mumkin bo‘lgan 
holatlari bashorat qilinadi. Boshqacha qilib aytganda, kotirovkalarning 
vaqt bo‘yicha o‘zgarish grafik chizmalaridan foydalanib, tanlangan 
moliyaviy uskunaning kelajakda qanday bo‘lishini bilishimiz mumkin. 
Bu tabiat qonuni emas, balki inson ruhiyati bilan bog‘liq hodisadir. 
Chunki siz kabi minglab insonlar ushbu grafiklarni ko‘radilar va shunga 
asosan tegishli qarorlar qabul qiladilar. Qarorlar qabul qilish uchun esa 
xuddi siz kabi texnik usullardan foydalanadilar. Demak, bozordagi 
holatning o‘zgarishi ko‘pchilik tomonidan qilingan bashoratdan o‘zga 
narsa emas. Lekin texnik tahlil barcha muammolarni hal qilib bera 
olmaydi. Moliyaviy bozorlarda to‘g‘ri qarorlar qabul qilish uchun 
fundamental tahlil va turli xil yangiliklardan ham foydalanish mumkin. 
Moliyaviy bozorning holati yangiliklar tufayli qanday o‘zgarishini bilish 
ham bu bozordagi o‘yinchilar uchun juda katta ahamiyatga ega. Bu 
o‘yinda muvaffaqiyatga erishish uchun ko‘pchilik topgan yechimni topa 
bilish kerak bo‘ladi. Moliyaviy bozorda ishlash va muvaffaqiyatga 
erishish uchun eng avvalo bir necha o‘n minglab dollar miqdorida 
mablag‘ kerak bo‘ladi. 
Endi Internet orqali moliyaviy bozorning qaysi qismlarida ishlash 
mumkinligini aniqlab olamiz. Bu ma’noda moliyaviy bozorda faqatgina 
vositachi brokerlar orqali faoliyat ko‘rsatish mumkin. Real savdolar turli 
xil birjalarda va birjadan tashqari bo‘lgan joylarda amalga oshiriladi va u 
yerlarga faqatgina litsenziyali, bilimli hamda yuqori malakali 
mutaxassislar kira oladilar. Internet vositasida moliyaviy bozorda 
faoliyat ko‘rsatish uchun bir qancha imkoniyatlar mavjud va biz ularni 
quyida ko‘rib chiqamiz: 
Birinchidan, valyuta bozorida faoliyat ko‘rsatish uchun 

---

85 
mo‘ljallangan tizim