Тошпти эпидемиология, юкумли касалликлар кафедраси 3 курс Ўта хавфли инфекцияларда эпидемияга қарши чора-тадбирларни ташкиллаштириш. Вабо, Ўлат, КЎйдирги, геморрагик иситма ва бошқа касалликлар

Касаллик қўзғатувчисининг мабаи:

• Вабо – антропоноз инфекция, касаллик қўзғатувчисининг манбаи турли клиник шаклдаги беморлар ва вибрион ташувчи одамлардир.
• Эль-Тор вибрионлари бошқа вабо вибрионларига нисбатан касалликнинг енгил шаклларини чақиради, вибрион ташувчилик анча узоқ давом этади.
• Беморлар касалликнинг дастлабки клиник белгилари пайдо бўлгандан, то тўлиқ тузалиб кетгунча вибрионларни ташқи муҳитга ажратадилар.
• Касалликнинг яққол клиник шакллари билан оғриган беморлар эпидемиологик жиҳатдан жуда ҳавфли ҳисобланади, чунки бундай беморлар касалликнинг дастлабки 4-5 кунларида ҳар куни 10-20 литр нажас ажратади, ҳар 1 мл нажас 106 – 1010 вирулент вабо вибрионларини сақлайди.

Касалликнинг енгил, белгисиз шакллари билан оғриган беморлар нажасни ҳам, вабо вибрионларини ҳам нисбатан кам ажратади, шунинг учун уларнинг эпидемиологик хавфи нисбатан кам ҳисобланади.

• Касалликнинг енгил, белгисиз шакллари билан оғриган беморлар нажасни ҳам, вабо вибрионларини ҳам нисбатан кам ажратади, шунинг учун уларнинг эпидемиологик хавфи нисбатан кам ҳисобланади.
• Вабода сурункали вибрион ташучилик жуда кам содир бўлади ва уларнинг касалликни тарқатишдаги эпидемиологик хавфи кам ҳисобланади.
• Вабо эпидемик ўчоқларида касалликнинг белгиларсиз шакллари билан оғриганлар анча кўпроқ учрайди, ҳар бир яққол шаклдаги беморга 20-100 нафар клиник белгисиз шаклдаги беморлар туғри келади.
• Вабода сапроноз касалликлар сингари касаллик қўзғатувчисининг манбаи, ташқи муҳит объектлари, сув бўлиши мумкин.
• Сувда маълум ҳароратда ва тегишли шароитда вабо вибрионлари узоқ вақт яшаши ва кўпайиши мумкин.
• Вабо вибрионларини тарқатишда баъзи бир сув жониворларининг (балиқлар, қисқичбақалар ва ҳ.к) ҳам аҳамияти катта.

Юқиш механизми:

• Вабонинг юқиш механизми – фекал-орал.
• Касаллик кўпроқ сув орқали тарқалади, озиқ-овқат орқали ҳам юқади.
• Вабо маиший-мулоқот йўли билан ҳам тарқалиши мумкин.
• Вабонинг тарқалишида кичик сув ҳавзаларининг, ер устидаги очиқ сув манбаларининг аҳамияти катта.
• Одамлар ифлосланган сувни истеъмол қилганда. Ифлосланган сув ҳавзаларида чўмилганда вабо вибрионларини юқтириши мумкин.
• Озиқ-овқат сифатида вабо вибрионлари билан зарарланган денгиз маҳсулотларини (балиқлар, қисқичбақалар ва бошқ.) хом ҳолда ёки яхши пиширмасдан истеъмол қилганда юқтириши мумкин.