Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti X. X. Muratov, R. R. Jabbarov

1–rasm. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. 
qiziqish uyg‘otishdan va amaliy bezak san'at sirlarinidan voqif bo‘lishlari va bu 
san'atga yaqinroq bo‘lishlarini ta'minlashdan iboratdir. 
Afsuski, ba'zi o‘quv yurtlarining intererini badiiy bezashda g‘oyat jiddiy 
nuqsonlar va kamchiliklarga yo‘l qo‘yiladi. Amaliy bezak san'atining sifatsiz va 
saviyasiz namunalari, tasviriy san'atning boshqa turlariga bevosita bog‘lanmagan 
ayrim stendlar, devoriy gazetalar, chaqiriqlar, e'lonlar, portretlar intererning 
ko‘rinishini buzib turganini kuzatish mumkin. 
Badiiy bezash ishlarida amaliy bezak san'ati elementlarini qo‘llashda asosan 
quyidagilarni nazarda tutish shart: 

qo‘llanilayotgan dekorativ–amaliy san'at namunasi interer xarakteriga 
mos bo‘lishi kerak; 

auditoriyaning vazifasini; 

badiiy 
bezash 
ishlarida 
qo‘llanilayotgan 
dekorativ–amaliy 
san'at 
elementlari 
mavsumiy, 
ya'ni 
vaqti–vaqti 
bilan 
almashtirib 
turiladigan elementlar bilan mos 
bo‘lishi zarur; 

o‘quv 
yurtidagi 
badiiy 
bezash 
ishlarida 
qo‘llanayotgan 
amaliy 
san'at 
elementlari tasviriy san'atning boshqa turlari bilan uzviy bog‘lanishi kerak 
(rangtasvir, haykaltaroshlik, grafika va me'morlik intererni badiiy bezashda bir–
biriga garmonik bog‘lanmasa, hal qiluvchi omil bo‘la olmaydi). 
Yuqorida ta'kidlanganidek, intererni badiiy bezashda bevosita uning 
vazifasidan kelib chiqqan qolda ish ko‘rish lozim.

---

16 
2–rasm. Xotira va Qadrlash maydoni majmuasi. 
Agar o‘quv yurti muzeyi, ko‘rgazmasi va ekspozitsiyalari haqida gap 
ketadigan bo‘lsa, eng avvalo, undagi fazo bo‘shlig'i saqlanishi, eksponatlarni tomosha 
qilish uchun qulaylik yaratilishi lozim. Yana shuni ta'kidlab o‘tmoqchimizki, badiiy 
bezash ishlarida dekorativ–amaliy san'at elementlarini qo‘llash murakkab jarayon 
bo‘lib, ko‘r–ko‘rona qo‘llanilanadigan elementlar ko‘ngildagidek natija bermaydi. 
Ular avvalo yuksak badiylikka ega bo‘lib, auditoriya va intererlarning boshqa 
qismlarining vazifasiga, rang yechimlariga, undagi jiqozlar, mebellar va yoritilganlik 
darajasiga mos bo‘lishi kerak. 
O‘zbekiston o‘quv yurtlarining intererlarini badiiy bezashda amaliy bezak 
san'tning naqqoshlik, yog‘och va ganch o‘ymakorligi kabi turlari nisbatan ko‘proq 
qo‘llanilmoqda. Bu tabiiy hol, chunki dekorativ–amaliy san'atning xuddi shu turlari 
qadimdan e'zozlanib, juda ko‘p binolarni bezashda qo‘llanib kelingan. Bunga 
Samarqanddagi Registon ansambli, Go‘ri Amir maqbarasi, Buxorodagi Minorai 
Kalon, Ismoil Somoniy maqbarasi, Xivadagi Islomxo‘ja minorasi, Toshkentdagi 
Ko‘kaldosh madrasasi, Qo‘qondagi Xudoyorxon o‘rdasi, Shahrisabzdagi Oqsaroy 
binosi va boshqalar misol bo‘la oladi. 

---

17