Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti pedagogika fakulteti psixologiya kafedrasi pedagogika va psixologiya kafedrasi

Xarakter shakllanishi.
Xuddi temperament kabi xarakter ham kishining fiziologik xususiyatlariga, xarakterning kurinishlariga o‘z ta’sirini kursatadi, ularning paydo bo‘lishi va kechishining dinamik xususiyatlarini belgilab beradi.
Temperamentning xususiyatlari xarakterning muayyan tomonlari rivojlanishiga karshilik kursatishi yoki yordam berishi mumkin. Xolerik yoki sangvinik tipdagi odamga karaganda flegmatik tipdagi odam o‘zida tashabbuskorlik va kat’iylikni tarkib toptirishi kiyinrokdir. Jur’atsizlik va vaximalilikni bartaraf etish melanxolik uchun jiddiy muammo bo‘lib xisoblanadi. Xarakterning jamoada shakllantirilishi xolerik tipdagi kishilarda o‘zini tuta bilishni va o‘ziga takidiy ko‘z bilan karashni, sangviniklarda sabotlilikni, flegmatiklarda faollikni rivojlantirish uchun kulay sharoitlar yaratadi.
Xarakter xususiyatlarining paydo bo‘lishi, uning tabiati, o‘zgarishi mumkinligi yoki mumkin emasligi psixologlarning o‘zoq davom etib kelayotgan munozaralari mavzui bo‘lib xisoblanadi.
Xarakter – ko‘p jihatdan o‘z-o‘zini tarbiyalash natijasidir. Xarakterda kishining odatlari jamlanadi. Xarakter odamlar faoliyatida namoyon bo‘ladi, shu bilan birga, u shu faoliyatda shakllanadi ham. Agar yigit yoki kiz o‘zini - o‘zi tankid kilishni xarakterining xususiyati sifatida tarbiyalashga urinayotgan bo‘lsa, ular o‘zlariga tankidiy nuktai nazardan yondoshishlari kerak.
Mehnat va o‘qish tugrisida gapirmagan takdirda ham kunlalik turmush, oiladagi hayot sharoitlari insoniy xarakterlar maktabidir. Pedagoglar va ota-onalar oldida muntazam ravishda mas’uliyatli vazifa: bolalar xarakterida sezila boshlagan o‘zgarishlarni o‘z vaqtida sezish va ularni inobatga olgan xolda xulq-atvor va tarbiya sohasida o‘z yo‘lini amalga oshirish vazifasi turadi.
SHunday kilib, kishiga xarakter tabiatan berilmagan. O‘zgartirib va qaytadan shakllantirib bo‘lmaydigan xarakter bo‘lmaydi. «Mening xarakterim shunaka va men o‘zimi xech narsa kila olmayman» deb baxona kilish psixologik jihatdan mutlaqo asolssizdir. Xar qanday kishi ham o‘z xarakterini barcha kurinishlari uchun javobgardir, xar bir kishi o‘zini-o‘zi tarbiyalash imkoniga egadir