Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti Fizika va Kimyo Fakulteti Kimyo O’qitish Metodikasi 9/3-guruh – bosqich talabasi Mustafoyeva Asaloyning “ suvning qattiqligi va uni yumshatish usullari” mavzusida dars ishlanmasi

Mavzuni mustahkamlash: 10daqiqa. Metod-1.Muammoli vaziyat:

• Qattiq suvda nega sovun ko’pirmaydi? Nima uchun buvilarimiz kir yuvish uchun suvni avval qaynatib ishlatishgan?

metod-2.“ keys metodi”

1.Vaqtinchalik va doimiy qattiqlikning farqi nimada?	Vaqtinchalik va doimiy qattiqlikdagi suvni qattiqiligini uy sharoitida yo’qotish mumkinmi ?
2.Daryo suvi, ,dengiz,ko’l suvi va yomg‘ir suvining qattiqlik darajalari qanday bo‘ladi?	Daryo, dengiz,ko’l va yomg’ir suvlarida suvning qattiqlik darajasi uni qishloq xo’jaligida va sanoatda ishlatishda qanday zararli oqibatlarga olib keladi?

Savol
Muammoli vaziyat
Yechim

1-keys. muammoli vaziyat tahlili:

• Suvning vaqtincha va doimiy qattiqligidan asosiy farqi shundaki, suvning vaqtincha qattiqligini suvni qaynatish orqali olib tashlash mumkin, doimiy qattiqligini esa qaynatish orqali olib bo'lmaydi.
• Biz suvning qattiqligini suvda mavjud bo'lgan ikki valentli ionlarning kontsentratsiyasini o'lchash sifatida aniqlashimiz mumkin. Suvda mavjud bo'lgan ikki valentli ionlarga kaltsiy ionlari, magniy ionlari va Fe 2+ ionlari misol bo'la oladi. Biroq, kaltsiy va magniy suvning qattiqligining eng keng tarqalgan manbalaridir. Qattiqlik birligi CaCO 3 ekvivalentiga ppm ni tashkil qiladi. Suvning qattiqligi ikki xil: suvning vaqtinchalik va doimiy qattiqligi. Vaqtinchalik qattiqlik kaltsiy gidrogenkarbonat va magniy gidrogenkarbonat mavjudligi tufayli, doimiy qattiqlik esa magniy va kaltsiy sulfatlari va xloridlari tufayli yuzaga keladi.

2-keys muammoli vaziyat tahlili: Daryo suvi, Dengiz,ko’l suvi va yomg‘ir suvining qattiqlik darajalari qanday bo‘ladi?

Daryo va koʻl suvining qattiqligi 0,1—0,2 mg ekv/l (tayga va tundra), yer osti suvi, dengiz va okean suvining qattiqligi 80— 100 mgekv/l .Suvning qattiqligi tufayli bugʻ qozonlari devorlariga choʻkmalar choʻkadi, kir yuvganda sovun koʻp sarflanadi. Qattiq suvda sabzavot, goʻsht yaxshi pishmaydi va h.k. Markaziy suv taʼminotida, asosan, isteʼmol qilinadigan Suvning qattiqligi 7 mg *ekv/l gacha boʻlishiga yoʻl qoʻyiladi. Suvning qattiqligi katta boʻlsa, siydikda tosh paydo boʻladi. Suvning qattiqligi katta boʻlganda suvni yumshatish usullari qoʻllanadi.