Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 

---

900 
Литература: 
 
1.
Мищенко Александр Владимирович, Иванова Анастасия 
Владимировна. Оптимизационные модели управления ограничен-
ными ресурсами в логистике. Монография, М.:Москва, 2021 г, 443 
стр. 
2.
Макрусев Виктор Владимирович. Системный анализ и 
управление в таможенном деле. Учебник. М.:Москва, 2021 г, 235 
стр. 
3.
Мокров Геннадий Григоревич. Евразийский классификатор 
товаров в таможенных целях. Учебное пособие М.: Наука , 2021 г, 
361 стр. 
 
Каримов.М.Р (ТДТУ Термиз филиали т.ф.ф.д.) 
Жалолов.З.М (Термиз давлат университети, магистрант) 
Нарзуллаев.Х.С (ТДТУ Термиз филиали, ассистент) 
 
АВТОМОБИЛ ЙУЛЛАРИ ТАРМОҒИДА ЛОГИСТИКА 
 ХИЗМАТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ 
 
Замонавий иқтисодиётни ривожлантиришнинг асосий йўна-
лишларидан бири хизматлар соҳаси улушининг барқарор ўсиши 
ҳисобланади. Бугунги кунда саноатлашаётган мамлакатларда эркин 
иқтисодий ҳудудлар экспортга йўналтирилган ишлаб чиқаришни 
амалга ошириш ёки кенгайтириш учун ташкил қилишмоқда. Ушбу 
иқтисодий ислоҳотлар мамлакатимизда “2017-2021 йилларда Ўзбе-
кистон Республикасининг ривожлантиришнинг бешта устувор 
йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси”нинг учинчи, “Иқтисо-
диётни ривожлантириш ва либераллаштиришнинг устувор йўна-
лишлари” бандида қайд этилган. 
Экспертларнинг таҳлилига кўра, иқтисодиётнинг ўсиш суръат-
лари транспорт хизматлари тараққиёти билан уйғун равишда 
кечади. Масалан,ЯИМ (ялпи ички маҳсулот) нинг йиллик ўртача 8 
фоиздан барқарор ўсиши учун юк ташиш ҳажмининг ўсиши 10 
фоиздан кам бўлмаслиги лозим. Ахоли сонининг ўсиши натижаси-
да озик-овкат, кийим-кечак ва курилиш сохаларига булган талаб 
ошади, бу эса ўз навбатида аҳолининг транспортга бўлган талабини 

---

901 
оширади. Маҳсулот ва хизматларнинг ишлаб чиқарувчидан истеъ-
молчигача бўлган жараёнини оқилона бошқариш логистик тизим 
ҳисобланади. Логистика инфратузилмасини ривожлантириш, унинг 
мазмуни ва иқтисодиётнинг бошқа соҳаларига таъсирини ўрганган 
бир қатор олимлар логистика инфратузилмасининг моҳияти ҳақида 
турли хил фикрларни билдирганлар. 
Д. Бауэрсокснинг фикрича, логистик тизим- ишлаб чиқариш 
объектлари, ахборот воситалари, транспорт компаниялари ва 
уларнинг имкониятлари, омборхоналар, юкларни ташиш, қадоқлаш, 
юкларни юклаш ва тушириш терминаллари ва чакана дўконларга 
тегишлидир. Унинг фикрича, логистик тизимни ташкил этишда 
маълум географик жойлашув ва объектлар (омборлар) сонини 
аниқлаш ва ҳар бир жойда сақланувчи маҳсулот захираларини 
ҳисоблаш керак. 
А.Л.Носов, ўз навбатида ,,Логистика инфратузилмасини 
инсонларнинг ишлаб чиқариш ва ижтимоий ҳаётини таъминлаш 
учун ишлаб чиқилган моддий ва техник тизим, уни ривожлантириш 
эса, ишлаб чиқаришга йўналтирилган инвестициялар самарадорли-
ги учун асосий шартлардан ҳисобланади” деб таъкидлайди. У 
логистика инфратузилмасига темир йўл ва автомобиль йўллари, 
алоқа, турли хил транспорт, омбор хўжалиги ва турли хил иншоот-
ларни киритади 
Логистика - бу турли тизимларни товар ва моддий ре-
сурслар билан самарали та'минлаш учун ташкилий-бошқарув 
ва ишлаб чиқариш-технологик жараёнлар мажмуидир. 
Логистиканинг кенгроқ та'рифи уни турли тизимларда 
моддий, ахборот ва молиявий ресурсларнинг ҳаракатини ре-
жалаштириш, бошқариш ва назорат қилиш доктринаси сифа-
тида изоҳлайди. 
Амалий қо'ллаш нуқтаи назаридан логистика - бу керак-
ли сифатдаги, керакли миқдордаги товарларни керакли вақт -
да, керакли жойда, минимал харажатлар билан та'минлаш-
нинг энг самарали вариантини танлашдир. 
Қадимий Буюк Ипак йўлидаги карвонсаройларда ўша давр 
логистикасига хос хизматлар кўрсатилган 
Демак, логистика қадим замонлардан буён юклар муҳофа-
засини ўз ичига қамраб олган ва ҳозирги кунда ҳам шундай. 
Қолаверса, маҳсулотларни экспорт қилиш, ички бозорда ташиш, 

---

902 
ишлаб чиқаришни янгилаш, инновацион технологияларни жорий 
этиш каби жараёнларни маҳорат билан йўлга қўйиш ҳам замонавий 
логистика хизмати билан чамбарчас боғлиқ. Мазкур вазифани 
бугунги кунда юк ташувчи қудратли ҳаво лайнерлари, кемалар, 
темир йўл ҳамда автомобиль транспорти бажариб бермоқда. 
Маълумотларга қараганда, айни пайтда дунёда 3000 дан ортиқ 
логистика маркази фаолият кўрсатаяпти. 
Ўзбекистон ва хорижий бозорларга маҳсулотларнинг эркин 
киришини таъминловчи транспорт-логистика марказлари
ва комплексларидан иборат замонавий транспорт-логистика 
инфратузилмасининг яратилиш ва амал қилиш масалалари Ўзбе-
кистон транспорт комплекси, аввало, темир йўл комплексининг 
замонавий ривожланиш босқичи учун муҳим масалаларга айлан-
моқда. 
Қабул қилинган чора-тадбирлар натижасида,2020 - йил даво-
мида жами 4 57 трлн.сўм (режага нисбатан – 104,1 фоиз) миқдорида 
автомобил йўлларини қайта қуриш, таъмирлаш ва сақлаш ишлари 
бажарилиб, 6 178,8 км автомобил йўллари (режага нисбатан – 100,6 
фоиз) қайта қурилди ва таъмирланди. 
2020 - йил 10- январда Ўзбекистон Республикаси Президенти-
нинг “Халқаро шартномаларга қўшилиш тўғрисида”ги 4564-сонли 
қарорига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Хавфли юкларни 
халқаро йўлларда ташиш тўғрисидаги Европа битимига қўшилди. 
2020 - йилда жами юк ташувлари ҳажми 1,3 млрд. тонна (ўт-
ган йилга нисбатан 104,6 фоиз), юк айланмаси 40,1 млрд. Тон-
на/км.ни (101,8 фоиз) ташкил этди. 
Барча транспортда йўловчи ташиш ҳажми 5,26 млрд. йўловчи 
(87,2 фоиз), йўловчи айланмаси 116,96 млрд. йўловчи/км.ни (83,5 
фоиз) ташкил этди. 2021- йилнинг январ-июн ойлари дастлабки 
натижаларига кўра, транспортларда юк ташишнинг умумий ҳаж-
ми