Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
1-расм. “Тошшаҳартрансхизмат” АЖ таркибидаги автобус саройларига 
тегишли автобусларда ташилган йўловчилар сонининг ҳақиқий (Actual), 
ҳисобланган (Fitted)қийматлари ва улар ўртасидаги фарқлар (Residual) 
графиги 

---

818 
1-расмдан кўриш мумкинки кўп омилли эконометрик модель 
бўйича 
“Тошшаҳартрансхизмат” 
АЖ 
таркибидаги 
автобус 
саройларига тегишли автобусларда ташилган йўловчилар сонининг 
ҳисобланган қийматлар графиги унинг ҳақиқий қийматлари графиги 
билан жуда яқин жойлашган, улар ўртасидаги фарқлар ҳам унчалик 
катта эмас.
“Тошшаҳартрансхизмат” АЖ таркибидаги автобус сарой-
ларига тегишли автобусларда ташилган йўловчилар сони бўйича 
МАРЕ коэффициентининг қиймати 2,7556 фоизни ташкил этмоқда. 
Ушбу ҳолатлардан фойдаланиб кўп омилли эконометрик 
модель ёрдамида “Тошшаҳартрансхизмат” АЖ таркибидаги 
автобус саройларига тегишли автобусларда ташилган йўловчилар 
сонининг келгуси даврларга прогноз ҳисобларини амалга 
оширамиз. 
Бунинг учун аввало ҳар бир таъсир этувчи омил бўйича тренд 
модель тузамиз. Тренд модель – бу таъсир этувчи омилнинг вақтга 
боғлиқ функциясидир ҳамда у умумий ҳолда қуйидаги кўринишга 
эга: 



+

+
=
t
X
i
1
0
ln
(1) 
Тошкент шаҳрида йўналишлардаги автобусларнинг қатнов 
масофаси, (lnХ
1
) бўйича тренд модель қуйидаги кўринишга эга: 
t
X

+
=
005072
,
0
4952
,
11
1
ln
(2) 
9963
,
0
2
=
R
, 
90
,
17
хисоб
=
F
, 
3379
,
4
хисоб
=
t
Йўналишлардаги 
автобуслар томонидан содир этиладиган йўл-транспорт ҳодисалари 
сони, (lnХ
2
) бўйича тренд модель қуйидаги кўринишга эга[3]: 
t
X

−
=
01591
,
0
7712
,
3
ln
2
(3) 
8571
,
0
2
=
R
, 
78052
,
27
хисоб
=
F
, 
6667
,
4
хисоб
−
=
t
Автобусларда йўловчиларни ташиш жараёнида йўл-транспорт 
ҳодисалари рўй бериши мумкин. Ушбу йўл-транспорт ҳодисалари 
2000-2020 йилларда ўртача 37.7 донани ташкил этган бўлса, 
прогноз даврида (2021-2035 й.й.) ўртача 27.0 донани ташкил 
этмоқда. Бу албатта автобусларда йўловчиларни ташишда бир 
қатор хавфсиз вариантларни ишлаб чиқишда катта ёрдам беради. 

---

819