Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

Расм-2. Гуруҳ юклари таркибида кичик партияли юкларни етказиб 
бериш ва қабул қилиш схемаси 
 
Бу ерда: 
- маҳаллий транспорт ва логистика маркази (кейинги 
ўринларда маҳаллий ТЛC) 
- Минтақавий транспорт-логистика маркази (кейинги 
ўринларда ҳудудий ТЛC) 
- халқаро транспорт-логистика маркази (кейинги 
ўринларда халқаро ТЛC) 
Шундай қилиб, гуруҳланган юклар учун ташиш жараёнининг 
олтита асосий иштирокчисини ажратиб кўрсатиш мумкин. Улардан 
иккитаси: етказиб берувчи (юк жўнатувчи) ва юкни олувчи етказиб 
бериш занжирининг бошида ва охирида. Қолган тўртта ҳавола 
(жўнатувчи мамлакатдаги минтақавий ТЛC, жўнатувчи мамлакат-

---

375 
даги халқаро ТЛC, қабул қилувчи мамлакатдаги халқаро ТЛC ва 
шунга мос равишда, қабул қилувчи мамлакатдаги минтақавий ТЛC) 
транспортга хизмат кўрсатувчи экспедиторлик компаниясининг 
назорати остида ва аслида бевосита ташаббуси билан ишлайди. 
Ташиш жараёнида гуруҳланган юклар консолидатсия (партия-
ни катталаштириш) ва деконсолидатсия (мос равишда, консиг-
натсиянинг мутаносиб равишда қисқариши ва "парчаланиши")нинг 
бир неча босқичларидан ўтади. Товарларни бирлаштириш / 
деконсолидатсия қилиш маҳаллий ТЛCда (туман, шаҳар ёки вилоят 
даражасида), ҳам минтақавий ТЛCда, ҳам халқаро ТЛCда (асосий 
халқаро ташиш амалга ошириладиган транспорт ва логистика 
марказларида) амалга оширилиши мумкин. 
Бундай кўп босқичли консолидатсия ва деконсолидатсия 
билан, биринчи навбатда, иқтисодий манфаатлар кўзда тутилади. 
Гап шундаки, битта юкни катта партияда ташишда товарлар 
таннархига киритилган транспорт харажатлари товар бирлигининг 
ўз қийматининг 5% дан 30% гача бўлади ва гуруҳли юкларни 
ташишда бу кўрсаткичга кўтарилиши мумкин. 200%. Товарларни 
кўп даражали консолидатсия / деконсолидатсия қилиш, уларни 
турли даражадаги ТЛCлар ўртасида ташиш, турли юк кўтариш 
қобилияти ва сиғимдаги транспорт воситаларида ташиш транспорт 
харажатларини сезиларли даражада камайтириши ва битта 
маҳсулотни катта партияда ташишда уларни харажатлар 
даражасига имкон қадар яқинлаштириши мумкин 
Иқтисодий фойда аниқ. Аммо бу ерда савол етказиб бериш 
занжирининг оралиқ бўғинларининг бир-бири билан ва мос 
равишда юкни қабул қилувчи ва жўнатувчи билан ўзаро таъсири 
ҳақида қолади. Гуруҳ юкларини ташиш жараёнида, айниқса уларни 
халқаро ташиш жараёнида юзага келадиган барча асосий 
муаммолар бевосита ушбу оралиқ бўғинларнинг кўплиги билан 
боғлиқ. Булар. бундай ташишларни оптималлаштириш жараёни 
ушбу бўғинлар ишини оптималлаштириш ва самарадорлигини 
ошириш билан бевосита боғлиқ бўлади.